Zika Virüsü haberlerde gördüğümüz meşhur brezilyalı küçük kafalı doğan bebeklerle gündeme gelmiş bir virüstür. Zika hastalığına Aedes cinsi sivrisinekler tarafından taşınan bir virüs neden olur.

Zika virüsü hastalığı olan kişilerde, hafif ateş, deri döküntüleri, konjunktivit, kas ve eklem ağrısı, halsizlik veya baş ağrısı ana belirtilerdir. Bu semptomlar normal olarak 2-7 gün sürer. Ayrıca Zika virüsünün mikrosefali ve Guillain-Barré sendromu’nun nedenlerinden biri olduğu konusunda bilimsel bir görüş birliği vardır. Diğer nörolojik komplikasyonlarla olan muhtemel bağlantısı ise araştırılmaktadır.

Zika virüsü ilk kez 1947’de Uganda’da sarı humma’yı araştırırken maymunlarda tanımlanan bir flavivirüstür ve sivrisineklerle taşınır.  Zika virüsü hastalığının salgınları Afrika, Amerika, Asya ve Pasifik’te kaydedildi. 2015’te Brezilyada, Zika virüsü enfeksiyonu ile Guillain-Barré sendromu ve mikrosefali arasında bir ilişki bildirdi.

Belirti ve bulgular

Zika virüsü hastalığının kuluçka dönemi (semptomlara maruz kalma süresi) net değildir, ancak muhtemelen birkaç gün olacaktır. Belirtiler, dang gibi diğer arbovirüs enfeksiyonlarına benzer ve ateş, deri döküntüleri, konjunktivit, kas ve eklem ağrısı, halsizlik ve baş ağrısı içerir. Bu semptomlar genellikle hafiftir ve 2-7 gün sürer.

Zika virüsü hastalığının komplikasyonları

DSÖ, gebelik sırasında Zika virüsü enfeksiyonunun mikrosefali de dahil olmak üzere konjenital beyin anormalliklerine neden olduğuna karar verdi. Zika virüsü Guillain-Barré sendromu’nun bir tetikleyicisidir. Zika virüsü ile bir dizi nörolojik rahatsızlık arasındaki bağlantıyı  araştıran  çalışmalar ise sürüyor.

Nasıl bulaşır ?

Zika virüsü öncelikle tropik bölgelerdeki Aedes cinsinden enfekte sivrisinek ısırığıyla insanlara bulaşmaktadır. Dang, chikungunya ve sarı humayı bulaştıran sivrisinekle aynı ailedendir. Zika virüsünün cinsel yolla bulaşı da mümkündür. Kan transfüzyonu gibi diğer bulaşma şekilleri araştırılmaktadır.

 

Tanısı nasıl konur ?

Zika virüsü ile bulaştan semptomlara ve yakın geçmişteki seyahat geçmişine (etkin Zika virüsü bulaşmasına sahip bir bölgeye  seyahat etme) dayanarak şüphelenilebilir. Zika virüsü enfeksiyonu tanısı ancak idrar, tükrük veya meni gibi kan veya diğer vücut sıvıları üzerindeki laboratuvar testleri ile teyit edilebilir. FDA, Trioplex Gerçek Zamanlı RT-PCR  testi ve Zika MAC-ELISA da dahil olmak üzere Zika virüsü için birçok tanılama aracı için Acil Kullanım Yetkisi (EUA) yayınladı.

Zika virüsü enfeksiyonu olan semptomatik kişiler için Zika virüsü RNA bazen hastalık seyrinde erken tespit edilebilir. Semptom başlangıcından sonraki ilk iki hafta boyunca toplanan serumda RNA NAT (nükleik asit testi) testi yapılmalıdır. Ayrıca, semptom başlangıcından 14 gün sonra toplanan idrar örnekleri üzerinde RNA NAT testi yapılmalıdır.  Herhangi bir numunede pozitif bir RNA NAT sonucu Zika virüsü enfeksiyonunu teyit eder ve ek bir teste gerek yoktur.

Negatif RNA NAT sonucu, Zika virüsü enfeksiyonunu dışlamaz ve serum IgM antikoru (serolojik) testi ile analiz edilmelidir. CDC  Zika için riskli  bölgelere seyahat eden asemptomatik hamile kadınlar için, mümkün olan en son maruz kalma durumundan sonraki 2 hafta içinde serum ve idrarda RNA NAT testi yapılmasını önermektedir. RNA NAT testi, maruz kaldıktan sonra ≥ 2 hafta bakım için başvuran ve IgM pozitif olduğu tespit edilen gebe kadınlar için de endikedir.

Refleks RNA NAT testi, IgM pozitif olan kadınlar için bir sonraki test olarak dahil edilmiştir. Trioplex Gerçek Zamanlı RT-PCR Testi, Zika virüsü, dang virüsü ve chikungunya virüs RNA’sını saptamak için tasarlanmış bir laboratuar testidir. Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) bu testi onaylamasa da testin Acil Kullanım Yetkisi (EUA) kapsamında kullanılmasına izin vermiştir.

Zika virüsüne özgü IgM ve nötralize edici antikorlar tipik olarak hastalığın ilk haftasının sonlarına doğru gelişir. IgM düzeyleri değişkendir fakat semptomların başlangıcından 4 gün sonra başlayıp 12 hafta boyunca devam eder. Dolayısıyla, RNA NAT serum ve idrarda negatif ise, Zika, dang ve chikungunya virüsü enfeksiyonları için serum IgM antikor testi yapılmalıdır.

Buna ek olarak, semptom başlangıcından 14 gün sonra toplanan serum örnekleri, daha önce alınan numuneler toplanmadan, anti-Zika virüsü, anti-dang humması virüsü ve anti-chikungunya virüs IgM antikorları için test edilmelidir.

Zika IgM Antikor Yakalama Enzim Bağlantılı İmmunosorbent Testi (Zika MAC-ELISA), serum veya beyin omurilik sıvısında Zika virüsü IgM antikorlarının nitel olarak saptanması için kullanılır; Bununla birlikte, diğer flavivirüslerle çapraz reaksiyon ve muhtemel spesifik olmayan reaktivite nedeniyle, sonuçların yorumlanması zor olabilir.

Plak azaltma nötralizasyon testi (PRNT) ile pozitif, şüpheli veya belirsiz IgM sonuçları doğrulanır. Bu test CDC veya CDC tarafından belirlenmiş bir doğrulayıcı test laboratuarı tarafından gerçekleştirilir.

Tedavisi nasıldır ?

Zika virüsü hastalığı genellikle hafiftir ve spesifik bir tedavi gerektirmez. Zika virüsü ile hastalanan insanlar bol bol dinlenmeli, yeterince sıvı almalı ve ağrı ve ateşleri varsa  ilaçlarla tedavi edilmelidir. Belirtiler kötüleşirse, hastaneye yatırılabilir. Şu anda halen aşısı yoktur.

Önleme yöntemleri

Sivrisinek ısırığına karşı koruma Zika virüsü enfeksiyonunu önlemek için en önemli adımdır. Zika virüsü cinsel ilişki yoluyla bulaşabilir. Zika virüsü enfeksiyonu ile olumsuz gebelik ve fetal sonuçlar arasındaki ilişki mevcuttur, bu nedenle korumasız cinsel ilişkiden sakınılmalıdır. Gebelik boyunca cinsel aktivitelerden kaçınılmalıdır. Aedes cinsi sivrisinek popülasyonlarını azaltmaya yönelik vektör kontrol stratejileri uygulanmalıdır.