Yenidoğan Sarılığı (Kernikterus) Nedir ? & Sarılık Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

  • HASTALIKLAR
  • Yenidoğan Sarılığı (Kernikterus) Nedir ? & Sarılık Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi için yorumlar kapalı
  • 1.422 kez görüntülendi

Yenidoğan Sarılığı (Kernikterus) Nedir ? & Sarılık Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Sarılık kandaki yüksek bilirubinin  yol açtığı cildin, mukoza zarlarının ve gözlerin beyazlarının (sclera) sarımsı renk değişimine denir.

Sarılık terimi, “sarı” anlamına gelen Fransızca “jaune”den türetilmiştir.

Sarılılık teknik olarak tek başına bir hastalık değildir, kandaki bilirubin düzeylerinde artışa neden olan altta yatan durumların görünür bir işaretidir.

Sarılık yenidoğanlarda, çocuklarda, gebelerde ve erişkinlerde bazı farklı nedenlerle olur ve belirtileri ve tedavisi de biraz farklıdır.

Yenidoğanlarda sarılık (Neonatal sarılık)

Yenidoğanlarda sarılık, yenidoğanda tıbbi değerlendirme gerektiren en yaygın durumdur.

Genellikle yenidoğanın olgunlaşmamış karaciğeri sonucunda normal ve geçici bir fizyolojik sonuç olmasına rağmen, şiddetli neonatal sarılığa neden olabilen çeşitli tıbbi durumlar da vardır.

Yenidoğan sarılığı, dikkatli bir şekilde izlenmelidir çünkü uzun süre tedavi edilmeyen aşırı yüksek  bilirubin seviyeleri kalıcı beyin hasarına (kernikterus) neden olabilir.

Yenidoğanlarda sarılık neden olur ?

Sarılık, kandaki bilirubin birikiminden, tipik olarak artan bilirubin üretiminden ya da metabolize edilemeyip dışkıyla atılımının azalmasından kaynaklanır.

Bilirubin, kırmızı kan hücreleri yıkıldığında oluşur, normalde karaciğerde metabolize olur ve idrar ve dışkıyla atılır.

Yenidoğan sarılığı birçok farklı durumdan kaynaklanabilir ve sık görülür.

Yenidoğanlarda en sık görülen neden fizyolojik sarılıktır ve çoğu yenidoğanı etkiler ve genellikle iyi huyludur.

Bununla birlikte, daha ciddi olabilecek ve daha ileri tıbbi değerlendirme ve müdahaleye ihtiyaç duyan yenidoğan sarılığının diğer birçok nedeni vardır.

Yaşamın ilk 24 saatinde sarılık gelişen bir yenidoğanda derhal tıbbi müdahale gereklidir.

Yenidoğan sarılığı nedenlerinden bazılarını sayalım;

Fizyolojik sarılık

Sarılığın bu formu genellikle yaşamın 2.veya 3.gününde belirgindir.

Yenidoğan sarılıklarının en sık nedenidir ve genellikle geçici ve zararsız bir durumdur.

Fizyolojik sarılık, yenidoğanın olgunlaşmamış karaciğerinin yetersizliği nedeniyle bilirubini konjuge edememesi, dışarı atamaması ile oluşur.

Yetişkin kırmızı kan hücrelerinden daha kısa bir yaşam ömrüne (70 ila 90 gün) sahip olan kırmızı kan hücrelerinin parçalanması nedeniyle bilirübin birikir.

Ancak yenidoğanın karaciğeri olgunlaştığında, sarılık 1-2 hafta sonra kaybolur.

Anne-fetüs kan grubu uyuşmazlığı (Rh, ABO)

Sarılığın bu formu annenin kanı ile fetüs arasında uyumsuzluk olduğunda ortaya çıkar. Bu, fetüsün kırmızı kan hücrelerinin hemolizi ve bilirubin düzeylerinin yükselmesine yol açar.

Anne sütü sarılığı

Sarılığın bu formu anne sütüyle beslenen yenidoğanlarda görülür ve genellikle yaşamın ilk haftasının sonunda ortaya çıkar.

Sütteki bazı kimyasalların sorumlu olduğu düşünülmektedir.

Genellikle kendiliğinden geçen zararsız bir durumdur. Anneler genellikle emzirmeyi bırakmak zorunda kalmazlar.

Emzirme sarılığı

Emzirilen yenidoğan yeterli miktarda anne sütü almazsa oluşur. Bu, anne tarafından süt üretiminde gecikme veya yetersizlik veya yenidoğan tarafından yetersiz beslenme nedeniyle oluşabilir.

Bu yetersiz alım yenidoğan için dehidrasyon ve daha az bağırsak hareketi ile sonuçlanır ve bu vücuttan bilirubin atılımının azalmasına neden olur.

Sefalohematom (kafa derisi altında kan toplanması)

Bazen doğum sırasında travma veya yaralanma meydana gelebilir ve kafa derisinin altına kan pıhtılaşması ile kan toplanabilir.

Bu kanın doğal olarak parçalanması nedeniyle, ani yükselmiş bilirubin seviyesi yenidoğanın olgunlaşmamış karaciğerinin işlem yeteneğini aşar ve sarılık ile sonuçlanır.

Eritrosit (Kırmızı kan hücresi) enzim kusurları

Glikoz-6-fosfat dehidrogenaz eksikliği (G6PD eksikliği) veya piruvat kinaz eksikliği gibi kalıtsal genetik enzim bozuklukları, hemolizin artmasına ve bilirubin seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.

Kırmızı kan hücresi membran defekti

Eritrosit zarındaki  anormallikler ve kırmızı kan hücrelerinin şekli (örneğin sferositoz) artmış hemolize neden olabilir.

Yenidoğan sarılıkının diğer nedenleri arasında prematürite,maternal diyabet, polisitemi, enfeksiyon, sepsis, hipotiroidi, safra atrezi, kistik fibroz, Crigler-Najjar sendromu, Gilbert sendromu, hepatit, talasemi ve galaktozemi sayılabilir.

Yenidoğanlarda sarılık belirtileri nelerdir ?

Neonatal sarılık, sarılığın kesin nedeni ile birlikte bilirubin seviyelerinde yükselme derecesine bağlı olarak çeşitli semptomlarla ilişkili olabilir.

Derinin sarı renk değişikliği yüz ve alında başlayacak ve bilirubin seviyeleri arttıkça ayaklara doğru uzanacaktır.

Yenidoğan sarılığı ile ilgili belirti ve bulgular aşağıdakilerdir;

Cildin, mukozaların ve gözlerin beyazlarındaki sarı renk değişikliği
Açık renkli dışkı
Zayıf beslenme
Letarji /aşırı uykululuk
Kas tonusunda değişiklikler
Ağır tonlu ağlama
Nöbetler

Merkezi sinir sistemini etkileyen uzun süre aşırı yükselmiş bilirubinin neden olduğu Kernikterus, kalıcı beyin hasarına yol açabileceği için erken tanınmalı ve derhal tedavi edilmelidir.

Kernikterus, beyin felci, işitme kaybı ve zihinsel bozukluğu içerebilen geri dönüşü olmayan ve kronik bir durumdur.

Bebekte aşırı uyuşukluk, kas tonusunda değişiklikler ve yüksek perdeli ağlamalar görmeye başlaması durumunda Kernikterüs gelişmeye başlamış olabilir.

Yenidoğanlarda sarılık için risk faktörleri nelerdir ?

Tüm yenidoğanların yaklaşık % 60’ında sarılık görür, ancak belirli risk faktörlerine sahip yenidoğanlarda sarılık gelişimi risk daha yüksekir.

Risk faktörleri şunları içerir:

Yenidoğan sarılığı olan kardeşlerin olması
Doğu Asya ya da Akdeniz kökenli ebeveynlere sahip olmak
Prematüre bebekler
Beslenme güçlüğü olan yenidoğanlar / yetersiz beslenme
Diyabetli anne
Morarma / sefalohematoma ile yenidoğanlar
Kan grubu uyumsuzluğu
Konjenital enfeksiyon

Yeni doğan çocuklarda sarılık nasıl teşhis edilir ?

Yenidoğan sarılığı, yenidoğanın muayenesi ve total serum bilirubin düzeyinin kontrol edilmesi ile teşhis edilebilir. Bilirubin seviyeleri genellikle doğumdan sonraki 3.günde en yüksek seviyededir.

Tedavi ve izlemeye ihtiyaç duyan yenidoğanlar için veya yenidoğan sarılıklarına neden olduğu düşünülen diğer altta yatan durumlara sahip olanlar için ilave kan testleri yapılabilir.

Yenidoğanlarda sarılık tedavisi nasıldır ?

Yenidoğanlarda sarılık tedavisi ihtiyacı, toplam bilirubin seviyesinin seviyesine ve bebeğin o anki gününe göre belirlenir.

Çok yüksek olarak kabul edilirse veya çok hızlı bir şekilde yükseliyorsa, tedavi gereklidir. Bazen bilirubin seviyelerinin yakından izlenmesi yeterlidir.

Sarılığa neden olan altta yatan sebep olan total bilirubin seviyesine ve yenidoğan klinik durumuna dayanarak, yenidoğanlarda sarılık tedavisinde çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur.

Bunlar arasında aşağıdakiler bulunur:

Beslenme /nemlendirme

Anne sütü veya mama ile sık beslenmeyi teşvik etme yenidoğanlarda daha fazla dışkı ve idrar üretecek ve bilirubini vücuttan daha hızlı bir şekilde yok edecektir.

Yenidoğanların günde 12 sefere kadar beslenmesi gerekebilir, böylece uygun hidrasyon ve eliminasyon sağlanır.

Fototerapi

Bu tedavi tıbbi tedavi gerektiren yenidoğanlarda en yaygın kullanılanıdır. Fototerapi (ışık tedavisi) yenidoğan bebeğini soyarak suni mavi ışık altına yerleştirmeyi ve gözleri korumak için özel bir maske kullanmayı içerir.

Yenidoğan cildi bu özel ışıklara maruz kaldığında oluşan kimyasal reaksiyonla bilirubinin lumirubine dönüşür ve vücuttan daha kolay atılması sağlanır.

Aşırı ısı ve dehidrasyonu önlemek için özen gösterilmelidir.

Fototerapi hastanelerde kullanılır, ama bazı vakalarda yenidoğanlar evde fototerapi ile tedavi edilebilir. Genel olarak, fototerapi çok güvenli ve etkilidir ve bu tedavi, neredeyse tüm yenidoğanlar için başarılıdır.

Fototerapi tedavisi durdurulduktan sonra yenidoğanlar yakından izlenerek bilirubin seviyeleri uygun değerlere düşürülür.

Kan transfüzyonu

Bu acil tedavi, şiddetli sarılıklı fototerapi tedavisi başarısız olmuş yenidoğanlarda veya kernikterus gelişme riski yüksek olanlarda kullanılır.

İntravenöz immünoglobülin

Bu tedavi, anne-fetus kan grubu uyuşmazlığından dolayı önemli yenidoğan sarılığının seçilmiş vakalarında kullanılabilir ve bazı durumlarda kan değişimi transfüzyon ihtiyacını azaltabilir.

Yenidoğanlarda sarılık komplikasyonları nelerdir ?

Yenidoğan sarılığı ile ilişkili komplikasyonlar, bilirubin seviyeleri zehirli seviyelere ulaştığında ortaya çıkar. Burada bilirubin, merkezi sinir sistemine girer ve beyne zarar verir.

Beyin toksisitesi ya tersinir (erken akut bilirubin ensefalopati) olabilir ya da hasar kalıcı ve geri döndürülemez olabilir (kernikterus).

Sürekli hasar serebral felce, sağırlık ve zihinsel bozulmaya neden olabilir.

Yenidoğanlarda sarılık önlenebilir mi ?

Yenidoğanlarda sarılık bir derece normaldir ve tamamen önlenebilir değildir.

Bununla birlikte, önemli derecede hiperbilirubinemi ve komplikasyonlarının önlenmesi, uygun tarama (bilirubin seviyeleri), yüksek riskli yenidoğanların tanımlanması, hiperbilirubinemi, ebeveyn eğitimi ve bu tıbben uygun görülmesi durumunda derhal gözlem altında tutulacak bebeklerin yakından izlenmesi  yoluyla mümkündür.

Yenidoğanlarda sarılığın prognozu nasıldır ?

Genel olarak, sarılıklı yenidoğanlar için prognoz, uygun izleme ve tedaviyi almaları halinde mükemmeldir ve  bebeklerin büyük çoğunluğu olumsuz etkiler göstermeksizin düzelir.

Bununla birlikte, doktorların dikkatli olmaları ve ebeveynlerin, kernikterusun yıkıcı sonuçlarını önlemek için ciddi hiperbilirübininin potansiyel tehlikeleri konusunda bilgilendirilmesi ve eğitilmesi gerekir.

 

Bunları da Merak Edebilirsiniz;

“Osteoartrit (Kireçlenme) Nedir ?”

“Kalp Krizi (Miyokard İnfarktüsü) Nedir ?”

“Bruselloz Nedir, Peynirle Geçer mi ?”

“Diyabet Belirtileri ve Tedavisi”

“Ceviz Saç Dökülmesinde Faydalı mı ?”

“Sivilce Nasıl Geçer ?”

“Mantar Zehirlenmesi Neden Öldürür ?”

“Fındık Kalbi Korur mu ?”

“Selülit Nedir, Nasıl Geçer ?”

“CA 125 Testi Ne İçin İstenir ?”

“Pankreas Kanseri Nedir ?”

“Kistik Fibrozis ve Ter Testi Nedir ?”

“Karaciğer Yağlanması Neden Olur ?”

“Meme Kanseri Belirtileri Nelerdir ?”

“Akciğer Kanserinde Yaşam Süresi Ne kadardır ?”

“Evde Uyuşturucu Testi Nasıl Yapılır ?”

“Sürekli Yorgunluk Neden Olur ?”

“ALT testi Ne İşe Yarar ?”

“Hacamatın Faydaları ve Zararları Nelerdir ?

 

Etiketler:

BU KONUYU SOSYAL MEDYA HESAPLARINDA PAYLAŞ

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.