TSH (Tiroid Stimülan Hormon) tiroid bezini uyararak, tiroid hormonlarının üretilmesini sağlamaktadır. Tiroid bezine bir anlamda “tiroid hormonu üret” komutu vermektedir. Yazımızın devamında “TSH Nedir?” sorusunda daha ayrıntılı cevap vereceğimiz gibi normal değerlerinden de bahsedeceğiz.

TSH Nedir?

TSH, beyin tabanındaki hipofiz bezinden salgılanan bir hormondur. Hipofiz bezi tarafından kana salınan bu hormon, tiroid bezine ulaşır ve bu bezi uyarır. Bu uyarı sonucunda tiroid bezinde, T3 ve T4 isimli hormonlar üretilerek kana salınır. Yani tiroid hormonlarının seviyesini kontrol eden bir hormondur.

TSH hormonunun amacı tiroid hormonlarını (T3 ve T4) belli seviyelerde tutmaktır. Böylece tiroid hormonlarının yüksekliği ve düşüklüğü engellenmiş olur. Tiroid hormonlarının dengesi vücut ve ruh sağlığı açısından oldukça önemlidir. Bu hormonların az veya fazla olması vücuttaki çoğu yapıyı etkilemektedir.

Sağlıklı bir insanda, tiroid bezinin yeterince hormon salgılayabilmesi için yeterli TSH uyarısına (miktarına) ihtiyaç vardır.

TSH Normal Değerleri Kaçtır?

Yaşa göre TSH normal değerleri *

• 4 gününü doldurmamış yeni doğan bebeklerde; 1 – 39 mU/L
• Çocuklarda: 0.7-6.4 mU/L
• Erişkinlerde:  0.4 – 4.2 mU/L

Labaratuvara göre bu değerler değişkenlik gösterebilir.

*TSH normal değerleri için webMD adresi referans alınmıştır.

TSH Neden Yükselir veya Düşer?

İki nedenle yükselebilir:

1. TSH seviyesinin normal olduğu halde tiroid bezinin yeterince hormon üretemediği durumlara ‘primer hipotiroidi’ denilir. Bu durum tiroid yetmezliği olarak da isimlendirilir. Vücut bu durumu düzeltebilmek için TSH salgısını arttırarak, tiroid bezine “daha fazla hormon üret” komutu gönderir. Eğer tiroid bezi bu yanıta karşılık verebilirse, tiroid hormonlarının miktarı normal seviyeye gelir. Yani tiroid bezinin yeterince hormon üretemediği (hipotiroidi) durumunlarda TSH yüksekliği görülür. Bu durum TSH yüksekliğinin en sık nedenidir.
2. Ayrıca bazı hipofiz tümörleri (hipofiz adenomu), hipofiz bezinden aşırı miktarda TSH salgılanmasını sağlar. Artmış TSH seviyesi, tiroid bezini uyararak tiroid hormonlarının seviyesini yükseltir.

İki nedenle düşebilir:

1. Tiroid bezinden çok fazla miktarda hormon salgılanırsa, hipertiroidi denilen durum ortaya çıkar. Vücut bu durumu dengelemek için TSH salgısını azaltır. Böylece tiroid bezine giden “hormon üret” komutu azalacak ve durum dengelenmeye çalışılacaktır. Yani tiroid bezinin aşırı hormon salgıladığı (primer hipertiroidi) durumlarında TSH düşüklüğü görülür.
2. Hipofiz bezinin çeşitli nedenlerle hasarlandığı durumlarda da TSH düşüklüğü görülebilir. Bu duruma sekonder hipotiroidi denilir. TSH seviyeleri düştüğü için tiroid bezi yeterince uyarılamaz, tiroid hormonlarının seviyesi azalır ve tiroid yetmezliği gelişir.

TSH yüksekliği veya düşüklüğü, tiroid hormonları ile birlike değerlendirilmelidir. Yukarıdaki tablo, TSH ve tiroid hormonlarının (T3, T4) hangi hastalıklarda nasıl seyrettiğini göstermektedir. Örneğin Graves hastalığında TSH seviyesi düşük iken tiroid hormonlarının seviyesi yüksek görülür.