Günümüzde metabolik hastalıkların, obezitenin, kalp ve damar, akciğer, karaciğer, bağırsak gibi çok ciddi rahatsızlıkların bu derece yaygınlaşmasının en önemli sebebi kesinlikle doğal beslenmiyor olmaktır. Marketlerde hazır olarak satılan paketlenmiş, katkı ve koruyucu madde içeren besinlerin pek çoğunun sağlığımıza hiçbir faydası olmadığı gibi çok ciddi zararları da var. Özellikle rafine edilmiş bembeyaz şeker tüketmek demek, tüm hastalıklara davetiye çıkarmak demektir. Şeker tüketerek; yüksek kan şekeri seviyesi, kalp sorunları ve obezite başta olmak üzere hayatı tehdit eden hastalıklara uygun ortam oluşturuyoruz. İşte bu etkileri en aza indirmek amacıyla pek çok kişi düşük kalorili, bitkisel kaynaklı tatlandırıcı maddeler tüketme eğiliminde. Günümüzde şeker yerine kullanılan maddeler arasında en popüler olanlar ise; stevia, sükraloz, sakarin ve aspartamdır. Ancak bunların içinde stevia otu, bitkisi diğerlerine göre bir tık daha sağlıklı ve faydalı olarak kabul ediliyor.

Stevia neden diğer tatlandırıcılardan daha iyi?

Aslında stevia adı, hem tatlandırıcı sağlıklı gıda marketlerinde satılan tatlandırıcı maddeyi hem de bu tatlandırıcının üretildiği bitkiyi tanımlıyor. Stevia bitkisinin yaprakları bizim kullandığımız şekerden neredeyse 15 kat daha tatlı, ekstresi ise beyaz şekerden tam 300 kat daha tatlıdır. Beyaz şekerin sağlığımızda, vücudumuzda yarattığı kötü etkiler; aslında rafine şeker, beyaz renkli şeker üretmek için şeker tortusunun çeşitli kimyasallar ile defalarca işlenmesi ile ortaya çıkmaktadır. Yani aslında şekerin saf hali değil, işlenip soframıza gelinceye kadarki zamanda geçirdiği işlemler bizim sağlığımıza zarar veriyor. Bunu göz önüne aldığımızda, bitkisel doğal tatlandırıcılar tüketicilerin sağlığına zararlı değil, aksine faydalı oluyor. Zira beyaz şekerin geçtiği işlemlerden geçmemiş oluyor.  İşte sağlıklı dediğimiz stevia bitkisinin özü ve toz formu böyle ortaya çıkan bir üründür.

Stevia bitkisi gerekli işlemlerden geçtikten sonra beyaz şekerden 300-400 kat daha fazla tatlandırıcı özellik kazanabilmesi ve sıfır kalori ve sıfır proteini içermesi dolayısıyla bazı uzmanlar tarafından Asrın Bitkisi olarak tanımlanıyor.

Stevia neyden ve nasıl üretiliyor?

Stevia, aynı adda olan bitkinin yapraklarından elde ediliyor. Stevia bitkisi ayçiçeği ile aynı aileden gelen ve Amerika’nın tropikal ve subtropikal bölgelerinde yetişen bir bitkidir. Ülkemizde genellikle şeker bitkisi, şeker otu ve tatlı yaprak gibi çeşitli isimlerle bilinen stevia, profesyonel yetiştiricilikte bir ot olarak yetişirken, kendi doğal ortamında ise çalı gibi büyüyor.

Stevia bitkisinin yapraklarında glikozitler bulunuyor ve bitkiye çok yoğun bir tat veriyor. Bitkinin ekstresini çıkarmak için öncelikle yaprakları kontrollü şartlar altında kurutuluyor. Ardından su çıkarma işlemi ile stevia ekstresi üretiliyor. Bitkiden istenmeyen glikozit maddelerini ayırmak içinse daha fazla saflaştırma aşamalarından geçiriliyor, bu sayede elde edilen ekstrenin tatlılık yoğunluğu arttırılıyor. Ancak farklı üreticiler daha kaliteli stevia üretebilmek için daha farklı teknikler geliştirmekteler.

Stevia güvenli ve sağlıklı mıdır?

Obezite ve diyabet hastaları başta olmak üzere düşük karbonhidratlı diyetler uygulayan kişiler zaten steviadan haberdar olabilirler. Dünya üzerinde bu kadar kişinin yaygın olarak kullandığı stevia bitkisinin ekstresi acaba güvenli midir? Aslında tıpkı diğer pek çok bitkisel tatlandırıcı gibi stevianın da faydaları, güvenliği, yan etkileri halen araştırılmaktadır. Ancak uzmanlar beyaz şeker ile karşılaştırdıklarında düşük kalori içerdiği ve içinde bulunan glikozitler de vücutta sindirime uğramadığı için kullanımını tavsiye etmekteler. Özellikle obezite tedavisi için bitkisel bir kurtarıcı olarak görülmekte.

Stevia bitkisinin bir diğer faydası ise diyabet hastalarında kan şekeri seviyesini kontrol altında tutabiliyor olmasıdır. Henüz bunu iddiayı destekleyen yeterli bilimsel veri bulunmamasına rağmen diyabet hastalarının şeker yerine stevia bitkisinden elde edilen ekstreyi kullanmalarının doğru olacağı yönünde öneriler bulunmakta.

Ancak tüm bunların yanında belirtmekte fayda var ki; FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi), herhangi bir bitkisel stevia ürününün kullanımını henüz onaylamamıdı. Bununla birlikte bazı bilim adamları da stevia bitkisinden elde edilen ürünlerin güçlü bir mutajen olarak hareket edebileceğini iddia etmekteler. Hal böyle olunca da aslında stevia kansere sebep olabilir mi, kanser riskini artırabilir mi gibi sorular akıllara geliyor. Bir de stevia bitkisinden elde edilen ekstrenin uzun vadeli kullanımında kişinin metabolik süreçlerinin yavaşlaması, üreme fonksiyonlarında sorunlar yaşanabilmesi gibi de bir kaygı bulunmaktadır. İşte yukarıda sayılan faydaların da zararların, yan etkilerin de henüz tam olarak bilimsel temellere, kanıtlara dayanmadığı, sadece uzman, bilim insanlarının görüşlerine dayandığının altını çizmekte fayda var.

 Stevia ne için kullanılır?

Stevia bitkisinden elde edilen bu tatlı ekstre, normal şeker ve yapay tatlandırıcı gereken herhangi bir yemek ya da tatlı tarifinde, sofra şekeri yerine kullanılabilmektedir. Bunların yanında pek çok ticari ürüne ilave edilmektedir. Sizin ilave edeceğiniz stevia tatlandırıcı miktarı elde etmek istediğiniz tat ve kullandığınız ürünün formuna göre değişmektedir.

Stevia, şeker otu nerelerde yetişiyor?

Stevia bitkisi köken olarak Güney Amerika, Brezilya, Arjantin ve Paraguay’a aittir. Ancak faydaları üzerine yapılan çalışmalar günümüzde dünyanın pek çok yerinde stevia bitkisinin üretilmesine, yetiştirilmesine olanak sağlamıştır. Pek çok uzman tarafından diyabet hastaları için bir umut olduğu düşünülen stevia ülkemizde başta Antalya, Ödemiş, Burhaniye, Gazi Antep, Şanlıurfa olmak üzere daha pek çok yerde üretilmektedir. Uygun iklim şartları için sıcaklığın yıl boyunca 10 derecin altına düşmemesi gerekiyor. Bu bakımdan Karadeniz bölgemizde üretimi daha zor görünmekle birlikte son yıllarda Rize çevresinde deneme amaçlı ekim yapılmış ve başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Tüm dünyada kullanımı her geçen gün hızla artan stevia bitkisinin ( şeker otu ) günümüzde 5 milyar dolarlık bir pazarı bulunuyor. Özellikle stevianın iyi geldiği düşünülen diyabet, hipertansiyon ve obezite hastalıklarının, sigara bağımlılığının da her geçen gün yaygınlaşması bu bitkinin pazarının çok daha fazla gelişeceğini gösteriyor.

Sigarayı daha kolay bırakabilmek için stevia öneriliyor!

Sigarayı bırakmak isteyenlerin en büyük korkusu, sigaranın yokluğunda yiyip içtiklerinin kendisine kilo olarak döneceğidir. Bu bağlamda stevia bitkisinin ve ekstresinin sigarayı bırakmaya yardımcı olacağı düşünülüyor. Şöyle ki; sigarayı bırakma aşamasındaki kişiler genellikle abur cuburlara tatlılara yönelmekteler. Ancak bu dönemde canı tatlı çeken kişilerin stevia içerikli hafif bir tatlı tüketmeleri alacağı kalori miktarını kesinlikle azaltmaktadır. Bu sayede fazladan kilo almak gibi bir sorun da ortadan kalkıyor.

Aynı bağlamda stevianın kişide nikotin isteğinizi azaltıcı bir etki gösterdiğine dair de görüşler bulunmaktadır. Stevia bitkisinin yapraklarını kurutarak ya da çiğ olarak tüketmek mümkün. Bitkinin kurutulmuş yapraklarını bir havan yardımı ile toz haline getirip her hangi bir içeceğin içine atıp tükettiğinizde hem tatlı isteğinin hem de nikotin ihtiyacının azaldığı iddia edilmekte. Bu sayede kişi de nikotin bağımlılığından kurtulabilmektedir.

Stevianın faydaları

• Stevia; cildi besler, sıkılaştırır ve kırışıklık görünümünü azaltır. Cilt bakımı maskelerine eklenebilir.
• Dermatit etki gösterdiği için sivilcelere iyi gelir ve sivilceleri azaltmak için kullanılır.
• Şeker hastalığı tedavisinde yardımcı olduğu bilinir.
• Yüksek tansiyonu kontrol altında tutar.
• Sindirim sisteminin fonksiyonlarını destekler.
• Sinir sistemini güçlendirir.
• Bağırsak ve mide florasını koruyucudur.
• Asit alkali dengesini sağladığı bilinir.

Stevia tüketecek olanlara öneriler

• Stevianın bilinen her hangi bir yan etkisi yoktur. Ancak hem faydaları hem de muhtemel zararları şu an halen araştırılmaktadır.
• Bazı uzmanlar stevia bitkisinin erkeklerde kısırlığa yol açabildiğini iddia etmekteler.
• Her hangi bir hastalığı olan ve ilaç kullanan kişilerin stevia tüketmende önce doktora danışmaları gerekmektedir.