Serbest Tiroid bezi, vücudumuzdaki en önemli endokrin bezlerinden biridir. Tiroid bezi, hipofiz bezi tarafından T3 (Triiodotironin) ve T4 (Tiroksin veya Tetraiyodotironin) hormonlarını üretmek üzere uyarılır. Tiroid bezinde herhangi bir sorun olduğunda, bu durum hormon üretim seviyelerine yansır. Bu nedenle, T3 ve T4 seviyelerini kontrol etmek için troid testi yapılır. Bu testler çok önemlidir, zira tiroid hormonu seviyesindeki ani değişiklikler vücutta ciddi sorunlara neden olabilecek tiroid problemlerine işaret eder.

Serbest T4 nedir?

Yukarıda da belirtildiği gibi, T4, tiroid bezinin ürettiği bir hormondur. T4’ün temel işlevi, vücuttaki hücreler tarafından kullanılan daha aktif hormon olan T3’e dönüştürülmektir. T4’ün iki türü vardır: Total T4 ve Serbest T4. 

Total T4 seviyesi, doğum kontrol hapı kullanımı, yüksek doz aspirin alımı gibi bazı ilaçların yan etkisi olarak yükselebilir. Yüksek östrojen ve gebelik de T4 oranını etkileyebilir. Ancak, serbest T4, bu ilaçlardan herhangi birisinden etkilenmez.

Serbest T4 Testi neden yapılır?

Serbest T4 Testi, kan testi ile yapılır. Bu test, kanınızdaki serbest T4 seviyelerini, (serbest tiroksin) seviyesini ölçer. Tiroidinizin iyi çalışıp çalışmadığını öğrenmek için Serbest T4 testi uygulanır. Bu test sayesinde aşırı aktif tiroid anlamına gelen hipertiroidizm veya zayıf tiroid salınımı denilen hipotiroidi olup olmadığınızı anlayabilirsiniz.

Normal serbest T4 değerleri

‘Serbest T4’ için normal seviyeler, 0.7 ila 2.0 pg / ml aralığındadır.

Serbest T4 yüksekliği belirtileri

1. Uykusuzluk
2. Kaygı, stres
3. İshal 
4. Kas ağrısı
5. Kalp atış hızında artış
6. Ellerde titreme
7. Güçsüzlük, halsizlik
8. Işığa hassasiyet, görme bozuklukları
9. Gözler de T4 seviyesinin yüksek olmasından etkilenebilir. Göz çevresindeki şişlik, gözde kuruluk, tahriş ve bazı durumlarda gözlerde şişme meydana gelebilir.

Bu semptomlar hipertiroidizm belirtileri olarak da bilinir. Serbest T4 < 0.7 değerinde iken meydana gelir.

Serbest T4 düşüklüğü belirtileri

Hipotiroidizm olarak da bilinen Serbest T4 düşüklüğü, şunlar gibi semptomlara neden olur:

1. Depresyon
2. Kilo alımı
3. Cilt kuruluğu
4. Saç dökülmesi
5. Kabızlık
6. Soğuğa karşı hassasiyet
7. Ciltte ödem
8. Kadınlarda adet düzensizliği
9. Guatr hastalığı

Serbest T4 Neden Yükselir?

1. Graves hastalığı
2. Plummer hastalığı
3. Toksik Tiroid Adenomu
4. Akut Tiroiditis
5. Artifisiyal Hipertiroidizm
6. Struma Ovari

Serbest T4 Neden Düşer?

1. Kretinism
2. Cerrahi Ablasyon
3. Miksödem
4. Hipofizer yetmezlik
5. Hipotalamik yetmezlik
6. İyot yetersizliği
7. Böbrek yetmezliği
8. Cushing hastalığı
9. Siroz
10. İlerlemiş kanser
     

Sual: Serbest T4 düşüklüğü nelere sebep olur ve ne yapılması gerekir?

CEVAP

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Doç. Dr. Sinan Kırım’ın cevabı: (Yalnızca T4 düşüklüğü olup beraberinde tsh değerlerinde değişiklik yoksa çok önemli bir problem değildir. 1-2 ay sonra tekrar kontrol ettirin.) 

T4 Düzeyi Normal Seviyesi

Total T4 Normal Düzeyleri   4.8 – 10.4

Free T4 Normal Düzeyleri  0.7 ila 2.0 pg 

T4 Düşüklüğü  0.5 – 5.5

T4 Yüksekliği  > 11

T4 Yüksekliği Nedenleri

T4’ün normalden daha yüksek bir seviyede olması, tiroidin aşırı aktif bir şekilde salgılanmasına neden olan aşağıdaki sorunlardan kaynaklanabilir:

1. Graves hastalığı
2. İlaçla çok fazla tiroid hormonu almak
3. Tiroidit
4. Toksik guatr veya toksik tiroid nodülleri
5. Testislerde veya yumurtalıklarda tümör
6. İyot içeren gıdaların aşırı tüketimi

T4 Düşüklüğünün Nedenleri

1. Hipotiroidizm (Hashimoto hastalığı ve az miktarda troid salınımına bağlı hastalıklar da dahil)
2. Şiddetli akut hastalıklar
3. Kötü beslenme
4. Açlık
5. Bazı ilaçların yan etkileri