Listeriyoz hastalığı ülkemizde hem az görülür hem de pek akla gelmez. Bununla beraber tehlikeli ve gıdalarla bulaşan bir hastalıktır ve bilmekte fayda vardır.

Listeriyoz nedir ? Listeriyoz’a ne neden olur ?

Listeriyoz, listeria monositogenez adlı gram pozitif hareketli bir bakteri nedeniyle oluşan bir enfeksiyondur.

Gıda kaynaklı olan hastalık ateş, kas ağrıları ve birçok insanda ishale neden olur.

Şiddetli enfeksiyonlar baş ağrısı, menenjit, konvülsiyon ve ölüme neden olabilir.

Bakterilere maruz kalan sağlıklı insanların çoğunda belirtiler az veya hiç yoktur, ancak  özellikle yaşlılar, gebe kadınlar, yenidoğanlar ve bağışıklık sistemi bozulmuş olan kimseler bu organizmalara karşı özellikle hassastırlar.

Listeria bakterileri dünya genelinde yaygındır ve genellikle enfeksiyon bulgusu göstermeyen çiftlik hayvanlarıyla ilişkilidir. Birçok hayvan enfekte edilmemiş taşıyıcıdır ve bazı insanlar bu organizmaları bağırsak florasının bir parçası olarak taşırlar.

Hamile kadınlar, fetusları veya yenidoğan bebekleri hariç, Listeria’nın insandan insana doğrudan aktarımı yoktur.

Listeriyoz için risk faktörleri nelerdir ?

Listeriyoz için başlıca risk faktörü, listeria bakterileri ile kirlenmiş yiyecekleri ve sıvıları yiyip içmektir. Hayvan dışkısı veya toprakla kontamine olan gıdalar ve sıvılar, bu organizmalar için en sık belirlenen kaynaklardır.

Yetersiz şekilde muamele edilmiş veya pastörize edilmemiş sıvılar, özellikle süt ürünleri içmek başka bir enfeksiyon kaynağıdır.

Bağışıklık sistemi bozulmuş veya hasar görmüş kişilerde listeriyoz bulaşı ve  ciddi komplikasyon riski artmıştır.

Listeria bulaşıcı mı ?

Çoğu durumda, bakteriler insandan insana bulaşıcı değildir.

Tek istisna, hamile bir kadının bakterileri fetusa veya yenidoğana aktarabilmesidir.

Listeriyoz nasıl yayılır ?

Listeriyoz esas olarak gıda kaynaklı bir hastalıktır, kişiden kişiye bulaşıcı değildir.

Listeriyoz belirtileri ve bulguları nelerdir ?

Ateş, kas ağrıları ve bazen bulantı ve diyare listeriyoz ile ilişkili olağan semptomlardır.

Bazı kişiler ayrıca yorgunluk hissi, iştah kaybı yaşayabilir. Bu belirtiler genellikle bir haftaya kadar sürer ve kendiliğinden düzelebilir. Bununla birlikte, bazı insanlarda organizmalar beyine yayılabilir.

Menenjit ve /veya ensefalit semptomları olan sert boyun, baş ağrısı, ateş, değişen zihinsel durum, azalmış zihinsel aktivite, denge problemleri, nöbetler  gelişebilir.

Beyin abseleri de ortaya çıkabilir ve benzer semptomlara neden olabilir.

Listeria için inkübasyon süresi nedir ?

Maruz kalma ve semptomlar arasındaki inkübasyon süresi oldukça değişkendir, 3-70 gün arasında, ortalama olarak 21 gündür.

Gebelerde listeria tehlikeli mi ?

Gebelik sırasında Listeria ile enfekte olmak fetusta sıklıkla sorun yaratmaktadır, düşük, ölü doğum veya erken doğuma neden olabilir.

Emzirme ile bulaşır mı ?

İnsanlarda emzirmenin bakterileri yenidoğana bulaştıracağı gösterilmemiştir ama mümkün olduğu düşünülüyor.

Listeria enfeksiyonu ne kadar sürer ?

Listeria ile enfekte olan normal sağlıklı insanlar genellikle 1 haftada enfeksiyondan kurtulurlar. Bununla birlikte, antibiyotik tedavisi gerektiren daha ciddi enfeksiyonlar daha uzun sürebilir.

Örneğin, eğer beyinde abseler gelişirse, antibiyotik tedavisi yaklaşık 6 hafta sürecektir.

Listeriyoz’u hangi doktorlar tedavi eder ?

Enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve yoğun bakım gerektiren durumlarda ilgili hekimler tedaviyi düzenler.

Listeriyoz nasıl teşhis edilir, testleri nelerdir ?

Ön tanı genelde hastanın klinik öyküsüne ve fizik muayenesine dayanır, özellikle de hasta Listeria salgını sırasında kirlenmiş bir gıda kaynağına maruz kalma öyküsünü verdikten sonra.

Diğer hastalıklarla ayırımı zordur, salmonelloz, shigellosis, botulism ve E. coli enfeksiyonları gibi diğer hastalıkları ekarte etmek için başka testler gerekir.

Listeriyozun kesin teşhisi, hastanın kanından, beyin omurilik sıvısından veya amniyotik sıvıdan Listeria monositogenez bakterilerini, genellikle Listeria için seçici bir ortamda kültürleyerek yapılır.

Şu anda, dışkıda bakteri tespit etmek için güvenilir bir test mevcut değildir.

Güvenilir bir serolojik testi de, yani bakterilerle ilişkili spesifik proteinleri veya bakterilere karşı oluşmuş antikorları belirleyebilen bir test yoktur.

Listeriyoz tedavisi nasıldır ?

Listeria enfeksiyonu olan kişilerin çoğunluğu yaklaşık 7 gün içinde kendiliğinden iyileşir.

Bununla birlikte, artan risk altındaki kişiler, özellikle de gebe kadınlar, daha ağır hastalığın gelişimini önlemek, durdurmak veya yavaşlatmak için hemen IV antibiyotik tedavisi gerektirir. İlk antibiyotik seçimi genellikle IV ampisilin‘dir. Bactrim (trimetoprim-sulfametoksazol) da başarıyla kullanılmıştır.

Genel olarak, antibiyotik tedavisinin süresi enfeksiyon şiddetiyle birlikte artar. Menenjit 3 hafta tedavi edilirken, beyin apseleri 6 hafta tedavi edilir.

Listeriyoz için ev ilaçları, bitkisel tedavi var mı ?

Listeriyoz hastalığı gelişenlerin yaklaşık % 20-30’unda ölüm görülebilir, zaten kendi başınıza da tanı koyamazsınız. Hastane ortamında doktorlarca tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır, kocakarı ilaçları veya bitkisel tedaviler yoktur ve asla denenmemelidir.

Listeriyoz’un komplikasyonları nelerdir ?

Listeriyoz’un başlıca komplikasyonları;

Kan enfeksiyonu yani septisemi
Menenjit ve /veya ensefalit
Beyin apseleri
Nöbetler
Düşük
Erken doğum
Neonatal sepsis (potansiyel olarak ölümcül)
Ölü doğum ve
Ölüm‘dür.

Listeriyoz’u önlemek mümkün müdür ?

Evet, listeriyoz önlenebilir.

Aşağıdaki gıda güvenliği önlemleri alınmalıdır:

Sığır veya kümes hayvanları gibi hayvan kaynaklı çiğ yiyecekleri iyice pişirin.
Çiğ sebzeleri iyice yıkayın, yemeden önce suda fırçalayın).
Pişmemiş etleri sebzelerden, pişmiş gıdalardan ve hazır gıdalardan ayrı tutun.
Pastörize edilmemiş çiğ sütten yapılmış gıdalardan kaçının.
Pişmemiş gıdaları elinize aldıktan sonra elleri, bıçakları ve kesme tahtalarını yıkayın.
Çürüyebilir ve hazır gıdaları mümkün olan en kısa sürede tüketin.

Listeria aşısı var mı ?

Listeria için herhangi bir aşı yoktur.

Listeria enfeksiyonlarının prognozu nedir ?

Çoğu enfeksiyonun fark edilmediği veya yalnızca küçük semptomlar ürettiği için prognoz mükemmeldir.

Bununla birlikte, bağışıklık sistemi baskılanmış veya bozulmuş kişiler için prognoz, ilk enfekte olduğunda hastanın durumuna bağlı olarak iyi ile kötü arasında değişir. Hatta vakaların yaklaşık % 20-30’unda ölüm görülebilir

Hamile kadınlarda genellikle uygun tedaviyle prognoz iyidir.