Kızamık, rubeola virüsünün neden olduğu, yüzyıllardan beri en sık rastlanılan çocukluk çağı döküntülü hastalığıdır.

Sağlık koşulları iyi olan toplumlarda kızamığın neden olduğu kötü sonuçlar ve buna bağlı ölüm oranı azalmış durumdadır.

Son yıllarda, kızamık aşısının yaygın olarak uygulanabildiği toplumlarda hastalık sıklığı da çok azalmıştır.

Kızamık nasıl bulaşır ?

Hasta kişinin öksürme ve aksırması ile havaya yayılan virüs, solunum yolu ile alınır ve ağız, boğaz ve buruna yerleşerek enfeksiyona yol açar.

Hastalığın genel özellikleri nelerdir ?

Kızamıklı hastalar mikrobu burun mukozasında taşırlar. Kızamık ilk belirtinin görülmesinden sonra 7 gün süre ile bulaşıcıdır.

Mikrop dış ortamda uzun süre yaşamadığından kızamıklı hasta ile temas eden kişilerin hastalığı üçüncü bir kişiye bulaştırması çok nadirdir.

Kızamık çocukluk çağı hastalığıdır. Anneden plasenta yoluyla geçen antikorlar nedeniyle yeni doğmuş bebeklerde ilk 3-4 ay içinde son derece enderdir. Eğer anne hiç kızamık geçirmemişse kızamık yenidoğan bebekte de görülebilir.

Hastalık daha fazla kış ve ilkbahar aylarında görülür. Aşının yaygın olarak uygulanmadığı toplumlarda kızamık 2-3 yıl aralarla salgın yapar.

Kızamığın belirtileri nelerdir ?

Kızamığın kuluçka dönemi 10-12 gündür, bunu izleyerek 4 gün kadar süren belirti dönemi başlar.

Bu döneme özgü bulgular ateş, göz iltihabı, öksürük ve döküntülerdir.

Ateş döküntüden 3-4 gün öncesinden itibaren vardır. Döküntüden sonraki 2-5. günlerde hızla düşer.

Burun akıntısı, göz kapaklarında su toplaması ve iltihap görülür.

Fotofobi (ışıktan korkma) vardır.

Kuru ve inatçı öksürük, solunum yolları iltihabının belirtisidir.

Hastalık için özel olan ve yanakların iç kısmında görülen beyazımsı lekeler döküntüden iki gün önce belirir ve kızamık için spesifiktir. Bu lekeler, etrafı pembe-kırmızı bir çizgi ile çevrili, yaklaşık 1 mm çapında mavimtrak-beyaz noktalardır.

Başlangıçta yanak içi mukozasında belirirler ve hızla yayılırlar. Birinci günün sonunda bütün ağız mukozası ve yanak içi beyaz nokta şeklindeki bu lekelerle dolabilir. Döküntüler ortaya çıkınca bu yaralar azalmaya başlar ve döküntünün 3.gününde tamamen kaybolur.

Döküntü dönemi

Kızamıkta döküntü ciltte ufak kabartılar şeklindedir. Döküntü saç çizgisinden, alından ve enseden başlar; yüze, boyuna, üst bölümlere ve gövdeye yayılır.

Yüz ve boyundakiler birleşmeye eğilim gösterirler. Bu nedenle deri ödemlidir (su toplamıştır), yüz şiş bir görünüm alır.

Avuç içi ve ayak tabanında da döküntü görülebilir.

3.günden itibaren döküntüler esmerimsi leke bırakarak ve deride un sürülmüşcesine bir pullanma yaparak solarlar.

Kızamık tanısı nasıl konur ?

Şüpheli Kızamık Vaka Tanımı

Makülopapüler döküntüyle seyreden herhangi bir hastalık.

Klinik (Olası) Kızamık Vaka Tanımı

38 C’den yüksek ateş ve
Makülopapüler döküntü ve
Öksürük veya burun akıntısı veya konjunktivit ile karakterize hastalık.

Kesin Kızamık Tanısı

Laboratuvar ile konur.

Kesin Kızamık Tanısı için Gerekli Laboratuvar Kriterleri

Kızamığa özgü Rubeola IgM antikoru saptanması veya

Kızamık virüs izolasyonu veya

RT -PCR ile kızamık viral RNA saptanması veya

2-4 hafta arayla alınan serum örneklerinde kızamığa özgü Rubeola IgG antikor titresinde belirgin (en az 4 kat) artış.

Laboratuvar tanısı için uygun zaman aralığı nedir?

IgM serolojisi için alınacak tek serum örneği için en uygun zaman döküntülerin başlangıcından sonraki ilk 28 gündür.

Kızamıkta banyo yapılır mı ?

Ateşin yükseldiği durumlarda ılık duş alınması tavsiye edilir.

Döküntüler için de kaşıntının azalması ve rahatlaması için banyo yapılmasında bir sakınca yoktur. Ancak hastanın banyo sonrası üşütmemesine de dikkat edilmelidir.

Yine de kızamıklı hastanın banyo yapıp yapamayacağına doktorun tavsiyesine göre karar verilmelidir.

Kızamık aşısı nasıl ve ne zaman yapılır, yan etkileri, korur mu ?

Kızamıktan korunmanın tek yolu aşıdır.

Kızamık aşısı kızamığa karşı son derece etkin ve güvenli bir aşıdır.

Ülkemizdeki kızamık vakalarının büyük çoğunluğu 15 yaşından küçük çocuklardır. Erişkin vakaları nispeten azdır.
Kızamık aşısının içinde gücü azaltılmış kızamık mikrobu vardır.

Hastalığa neden olmaz.

Aşı virüsü, bağışıklık sistemini hastalık virüsü ile karşılaştığında tanıyıp yok etmesi için hazırlar. Kızamık aşısı, hastalıkları önlemede kullanılan halk sağlığı araçları içinde en etkin ve en güvenli olanlardan birisidir.

Zayıflatılmış aşı bazen kızamığa benzer belirtilere yol açabilir, ancak bu belirtiler hafiftir ve kısa sürer.

Kızamık aşısı olan her 100 kişiden 5 ile 10’unda ateş ve hafif döküntü görülebilir.

Bu çocuklara parasetamol gibi ateş düşürücü ilaç verilebilir.

Hastalığın neden olduğu komplikasyonlar nelerdir ?

Kızamığın neden olduğu kötü sonuçlar virüsün yarattığı iltihabi durumun yayılmasıyla oluşur.

Süt çocuklarında orta kulak iltihabı kızamık hastalığının sık rastlanılan sonucudur. Orta kulaktan irinli akıntı gelmesi ve ateşin düşmemesi karakteristiktir.

Süt çocuklarında bronşiyolit veya zatürre, özellikle zayıf ve bakımsız çocuklarda sık rastlanılan durumlardır.

Pnömoni (zatürre), gelişmekte olan ülkelerde kızamık hastalığının ölüme yol açan en önemli ve tehlikeli sonucudur.

Kızamıktan koruyucu önlemler nelerdir ?

Kızamıkla temas eden bir çocuk temastan sonra 1-2 gün içinde kızamık aşısı yapılarak kızamıktan korunabilir.

En etkili koruyucu önlem aşı ile aktif bağışıklama yapılarak sağlanır.

Her sağlıklı çocuğa kızamık aşısı uygulanmalıdır. Aşı uygulama yaşı ülkelere göre değişir.

Kızamığın yaygın olarak görüldüğü toplumlarda aşının 9. ayda, kızamık aşısının yaygın uygulanması sonucu kızamık vakalarının çok azalmış ve ileri yaşlara kaymış olduğu toplumlarda ise 15. ayda veya daha geç yapılması önerilmektedir.