Kist Nedir: Kese biçiminde vücudun değişik dokularında oluşan ve dış ortama karşı bir kabuk ile irtibatını kesmiş biyolojik yapılara verilen isimdir. Kistin içerisinde sıvı, katı veya gaz biçiminde maddeler bulunabilmektedir. Bu maddeler çoğunlukla vücuda yabancı maddeler olup vücut tarafından parçalanamayan veya sindirilemeyen oluşumdadır. Biraz önce de söylediğimiz gibi kistler vücudun her yerinde oluşabilir ve boyutu değişebilir. Bazıları mikroskobik boyutlarda iken nadiren de olsa bir organ boyutundaki büyüklüklere de rastlanabilmektedir. .

Kist kural olarak içerisinde bulunduğu doku veya organın normal bir parçası değildir. Bu nedenle yakınındaki dokudan ayrı bir membran veya zar ile ayrılır. Bu zar çoğunlukla kalın olup kapsül adı verilmtektedir. Şayet kapsülün içindeki kese irin ile dolu ise buna apse adını veriyoruz. Apse haricinde vücuda yabancı bir madde ise bu durumda ise kist oluşumundan bahsedebiliriz.

Kistler Neden Oluşur:

Kist oluşumunda çok değişik etkenler rol oynayabilmektedir. Bunların başlıcaları:
-Tümörler
-Genetik koşullar
-Enfeksiyonlar
-Gelişmekte olan bir embriyonun bir organında veya dokusunda görülen kusurlar
-Hücrelerde ortaya çıkan kusurlar
-Kronik iltihaplar
-Sıvı birikmesine neden olan tıkanıklıklar
-Parazitler ve parazit yumurtaları
-Vücuda giren yabancı cisimlerle yaralanma (en sık görüleni mermi yaralanmalarıdır)
-İyi huylu ve kötü huylu kistler

Çoğu zaman kistler iyi huyludur Ancak, bazı kistler de kötü huylu tümörler olabilir. Buna örnek olarak keratokistler ve dermoid kistler verilebilir.

Kist oluşumunun olası belirti ve semptomları nelerdir?

Belirti ve semptomlar kistin türüne bağlı olarak büyük değişiklik gösterir. Çoğu durumda hasta, vücudunda derinin hemen altında görülen anormal bir yumru neticesinde kistin farkında olur. Memelerde görülen kistler ise göğüslerin el ile muayenesi neticesinde keşfedilmektedirler. Memelerde görülen meme kistleri çoğu zaman acı vericidir.

Beyinde ortaya çıkan kist oluşumlarının en önemli belirtisi ise baş ağrısıdır. Ancak görüldüğü bölgede sinirlere baskı yaptığı için beynin hangi merkezine yakınsa o merkezin işlevlerini olumsuz etkiler.(örneğin bayılma, göz kararması, denge kaybı, bir uzvun kullanılamaması vb.)

, Böbrek veya karaciğer pek çok iç organ kistleri, genellikle ilk aşamalarda herhangi bir belirti vermez ve ancak görüntüleme taraması (MRI tarama, CAT taraması, ultrason) gibi yöntemlerle teşhis edilebilir.

Kist nasıl tedavi edilir?

Kist tedavisi, kistin türü, boyutu, ve neden olduğunu rahatsızlık derecesi gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.  Bazı kistler sadece ilaç veya antibiyotik tedavisi ile iyileştirilebilmektedir.  Bazı kistlerin ise cerrahi operasyonla alınması şarttır.

Belirtilere neden olabilecek büyüklükteki kistler ameliyatla alınabilir. Bazen doktorlar, kist boşluğuna bir iğne veya kateter takarak drenaj veya aspirat yapılmasına karar verebilir. Kist, kolay erişilebilir değilse, drenaj veya aspirasyon genellikle doktor, radyolojik görüntüleme yardımı ile hedef bölgeye iğne / kateter aracılığıyla yapılır. Ameliyatla alınan kistten alınan parçalardan elde edilen biyoloik numuneler (biyopsi) kanserli hücrelerin var olup olmadığını belirlemek için mikroskop altında incelenir. Diğer yandan kadınların yaygın şikayetleri arasında olan fibrokistik meme hastalığı ya da polikistik over sendromu durumunda bu rahatsızlığa neden olan tıbbi ihtimaller değerlendirilir.

Kist Çeşitleri

Aşağıda en sık görülen kistlerin bazılarının bir listesini sizlerle paylaşacağız:

Akne kisti: İleri düzeyde sivilce rahatsızlıklarında görülen kistik oluşumlara verilen isimdir

Araknoid Kistler – Araknoid kistler, genellikle yeni doğan bebeklerde görülmektedir.

Baker Kisti (Popliteal Kist, Diz Arkasında Kist): . Hasta diz arkasında bir şişkinlik ve gerginlik hissi yaşar. Baker kisti görülen kişilerin yaptıkları fiziksel aktiviteler sırasında uzun süreli ve gittikçe kötüleşen ağrılar ortaya çıkabilir. Genellikle diz ekleminde ve kıkırdakta görülür. En önemli nedeni artrit hastalığıdır.

Bartolin kisti: Genellikle gebelik sonrası ortaya çıkan ve vajinanın içinde bulunan kanalları tıkanması nedeniyle meydana gelen kistlerdir. Hasta ameliyat ve/veya antibiyotik tedavisi ile bu kistlerden kurtulabilir.

Meme kistleri: Genellikle ağrılı ve drene edilmesi gereken kistlerdir. Yapılan bilimsel çalışmalarda, meme kistlerinin kanseri riskini yükselttiği ortaya çıkmıştır.

Salazyon kisti göz kapağı bezlerinde görülen (meibomian bezleri) ve iltihaplardan dolayı ortaya çıkan göz kistleridir. Bu kistler gözyaşı kanallarını tıkayabilir ve gözyaşı salgısının göze ulaşmasına engel olabilir.

Kolloid kist, beyindeki jelatinimsi maddede oluşan kistlerdir . Çoğu zaman cerrahi yöntemlerle kistin çıkarılması tavsiye edilmektedir.

Diş kistleri – Dişte ve diş kökünde görülen kistlerdir.

Dermoid kist: Ciltte ve özellikle saç foliküllerinde, ter bezlerinde, saç dibinde yağ dokusunda, kemikte ve kıkırdaklarda görüle kistlerdir.

Epididim kist testislerin bağlı damarlarında oluşan bir kist (spermatosel). Bu tür kist Amerikalı erkeklerin% 30 oranında etkilediği tahmin edilmektedir ve genellikle doğurganlık zarar ya da tedavi gerektirmez. Rahatsızlığa neden oluyorsa doktorunuz ameliyat önerebilir.

Ganglion kisti: Ganglion kistleri, el ve bileğinde oluşan ve bazen büyüme gösteren kistlerdir.

Hidatik kist -Karaciğere ve akciğere yerleşen bir tür tenya nedeniyle ortaya çıkan kistlerdir. Tedavisi için cerrahi operasyon ve ilaç tedavisi gerekmektedir. Halk arasında köpek kisti olarak ta adlandırılır.

Over kisti: Genel olarak yumurtalık kistleri diye de bilinir ve bu over kistleri çoğunluğu iyi huyludur. Bazı kadınlarda hamilelik görüntüsü verebilecek kadar büyük olabilir. Yumurtalık kistleri 5cm veya daha az uzunluktaki yumurtalık kistlerinin kadınlarda görülme oranı bir hayli yüksektir.

Pankreas kistleri: Pankreas kistlerinin büyük bir çoğunluğu, psödokist adı verilen ve gerçekte bir kist olmayan sıvı dolu torbacıklardır.

Periapikal kist: Ağız içi ve çene bölgesinde görülen kistler olup dişeti iltihabı ve diş çürümesi nedeniyle ortaya çıkan cerahat birikmelerinden dolayı görülmektedir.

Pilar kist: Kafa derisinde görülen ve içerisinde sebum ve yağ bulunan kistlerdir.

Pilonidal kist – Kıl dönmesi neticesinde görülen ve kuyruk sokumunda sinüs bölgesindeki oluşuma verilen isimdir. Pilonidal kistler içi kıl dolu kistlerdir.

Böbrek kisti İçerisinde kan veya lenf birikebilen böbrek kistleridir. Doğumla birlikte ortaya çıkabildiği gibi zaman içerisinde böbrek kanallarının tıkanıklığı nedeniyle de ortaya çıkabilir. Böbreklerde görülen damar hastalıkları da böbrek kistlerinin nedenleri arasındadır.

Epifiz bezi kisti, beyindeki epifiz bezinde görülen iyi huylu bir kist türüdür. Otopsi kayıtlarına göre, epifiz kistleri oldukça yaygın bir biçimde görülmektedir.

Sebase kisti cilt gözeneklerinde veya saç folikülü içinde oluşan kistlerdir. Baş boyun bölgesi olmak üzere,vücudun her yerinde görülen, cilt ve destek dokusunun iyi huylu bir yağ kisti hastalığıdır.Yağ folikülü kanalı dış ağzının kapanmasıyle, folikülde üretilen yağ dışarı atılamaz ve uzun vadede sebase kist oluşur. En sık yüz cilt üzerinde bulunan, sırt, saçlı deri ve skrotum civarında görülür.

Tarlov kisti beldeki sinir ganglionlarının ( düğümlerinin ) genellikle sağrı veya kuyruk sokumu bölgesindeki sinir kökleri ile birleşme yerinde görülen kistlerdir. Sakral sinir kökü kisti olarak da bilinir. Kistler omurganın dibinde buluur ve beyin omurilik sıvısı ile doludur.

Vokal kord kisti – Ses tellerinde görülen kistlerdir. Ses kısıklığına ve sesin bozulmasına neden olur