KIRIK

Kırık, bir kemiğin çoğunlukla büyük basınçların etkisinde kalmasıyla parçalanması. Kırıklar genellikle üçe ayrılarak sınıflandırılır: Yer değiştirmesiz yalın kırıklar; yer değiştirmeli kapalı kırıklar; açık kırıklar. Açık kırıklar, kırıkların genel tehlikelerinin yanı sıra, mikrop kapma tehlikesi taşıyan bir yara da ortaya çıktığından, daha karmaşık sorunlara yol açabilirler. Kırıkların tedavisinde, kırık uçlar eski durumlarına getirilip birleştirilerek öylece kalmalarının sağlanması genellikle, birkaç haftada kaynama ve iyileşmeyle sonuçlanır.

Günümüzde metal plaka ve vidaların gün geçtikçe daha yaygın biçimde kullanılması, sorunları önemli ölçüde azaltmıştır.Çoğunluğu tropikal bölgelerde yaşayan 7 500 türü bulunan eklembacaklı sınıfı (Diplopoda). Silindirsi gövdelerini oluşturan parçaların her birinde birer çift kısa bacak bulunan kırkayaklar sınıfı üyeleri, hümüs içine gömülerek, topraktaki çukurlarda ya da mağara kovuklarında yuvalanarak yaşarlar. Bir tehlikeyle karşılaşınca, dertop olarak kötü kokular salgılarlar. Birçok türde göz bulunmaz; buhmanlardaysa, yanyana toplanmış çok sayıda yalıngözden oluşur.

KIRIK BELİRTİLERİ: Kemik kırıklarının bazı ortak belirtileri vardır. Bu ortak belirtilerin yanı sıra, kırılan kemiğe göre ve kırığın yerine göre değişen özel belirtiler de vardır. Bu Özel belirtiler daha çok tıp adamlarını ilgilendirdiğinden, ansiklopedimizin kapsamı dışında kaldı. Biz yalnız kırıkların genel, ortak ve tanınması kolay olan belirtilerinden söz edeceğiz. Kırığın ortak belirtileri şunlardır: 1] Ağrı 2) Bölgesel şişlik 3] Şekil bozukluğu 4}Fonksiyon bozukluğu-kaybı 5} Anormal hareket 6} Ekimoz 7) Krakman,  Radyolojik belirtiler.

1) Ağrı: Ağrının kaynakları kısaca şöyle özetlenir:

a) Kemiğin kendi sinirlerinin uyarılması

b) Periostun uyarılması

c) Kırık kemik uçlarının komşu yumuşak dokuları uyarması

d) Kas kasılması nedeni

Kırık bölgesindeki sinir lifleri dejenerasyona uğrayacakları için ağrı birkaç saat sonra kaybolur. Fakat kırık kemik hareket ettirildiğinde, kırık uçları zedelenmemiş sinir liflerim uyaracağından yeniden şiddetli bir ağrı ortaya çıkar.

2) Bölgesel şişlik: Kırık bölgesindeki kanama ve bunun komşu yumuşak dokulara sızması, ayrıca bu dokularda da kanamanın olması ve daha sonra kanın pıhtılaşması şişlik nedenlerinden biridir. Başka bir neden de bu bölgede ödemin gelişmesidir. Bazı kırıklarda kemiğin kırık uçları üst üste biner. Böylece burada kemiğin kalınlığı iki katma çıkmış olur. Bu da başka bir şişliğin nedeni olur. Kırık uçların Üst üste binmesi sonucu kırık kemiğin boyu da kısalır. Bu durumda kemiğin çevresindeki yumuşak dokular bol gelip kıvrım yaparlar. Bu da bölgesel şişliğe yardım eder. Şişlik birkaç saatte artarsa büyük damarlarda yaralanmayı düşündürür. Femur, omurga gibi derindeki kemiklerin kırıklarında şişlik dikkati çekmez.

3) Şekil bozukluğu: Kırık kemiğin boyu kısalabilir ve/veya kemik kırık bölgesinde normalde bulunmayan bir açı yapabilir. Kırık kemik kendi ekseni üzerinde bir miktar dönüp ait olduğu organa şekil kazandırabilir.

4) Fonksiyon bozukluğu-kaybı: Kırık bir kemik bütünlüğünü kaybetmiş olacağından, doğal görevlerini yerine getiremeyecektir. Örneğin uyluk kemiği kırılmış olan bir hasta, çok özel bir durumun dışında, kırık olan bacağı üzerine basamayacak, yürüyemeyecektir.

5] Anormal hareket: Kemik bütünlüğü kaybedilmiş olduğundan, merkezi kırık uçları olan anormal hareketler oluşacaktır. Örneğin kol kemiği ortadan kırıldığında, kolun tam ortasından bükülme olabilecektir.

6) Ekimoz: Ekimoz halk arasında “Morartı”, “Çürük” olarak bilinir. Ekimozun nedeni, damar dışına çıkan kanın alyuvarlarındaki hemoglobinin iki değerlikli demirinin üç değerlikli demire dönüşmesidir. Normalde alyuvarlara renk kazandıran hemoglobin kırmızıdır. Fakat hemoglobin demiri üç değerlikli olunca mor renk ortaya çıkmaktadır. Ekimoz ilk günlerde mor renkteyken sonra kızıla, daha sonra yeşile ve en sonunda da sarıya dönüşüp kaybolur.

Ekimozun kaybolması 3 hafta kadar sürebilir. Bu renk değişikliğinin nedeni, doku arasına sızan kanın zamanla o bölgeden uzaklaştırılmasıdır.

7} Krakman: Kırık uçların birbirine sürtünmesiyle ortaya çıkan bir sestir. Bu sesi çakıl taşları üzerinde yürürken çıkan sese benzetebiliriz. Hiçbir zaman kırık kemiği oynatıp, bu sesin çıkmasını denememeliyiz. Çünkü kırık uçlar oynatıldığında, şiddetli bir ağrının yanında daha önemli bir sonuç ortaya çıkabilir. Bu da kırık uçların büyük bir daman ya da siniri kesmesidir. Büyük bir damarın kesilmesi, hastayı kanamaya bağlı olarak şoka sokup, ölüme neden olabilir. Büyük bir sinir lifinin kesilmesi, o sinir lifinin sorumlu olduğu bölgede felçlere ve duyu kayıplarına neden olur. Bütün bunlardan da anlaşılacağı gibi, kırık bölgesi kesinlikle hareket ettirilmemelidir. Kırık ilk yardımında ilci ana ilke vardır: Kırık bölgenin hareketsizliğini sağlamak ve kanamayla mücadele etmek.

8. Radyolojik belirtiler: Kırığın teşhisi kadar tedavisi ve sonucuna ışık tutacak olan radyolojik incelemeyle kırık derecesi, sayısı, yapısı, uçların durumu, kırığın yeri, çıkık ve yabancı cisim bulunuşu ancak iyi bir radyolojik incelemeyle anlaşılır.

Kırıklarda İlk Yardım