Karaciğer kanseri veya Hepatoselüler Kanser, karaciğerdeki normal hücrelerin görünüm ve davranışlarında anormal hale geldiğinde ortaya çıkan bir durumdur.

Kanser hücreleri, bitişik normal dokular için yıkıcı hale gelir ve hem karaciğerin diğer bölgeleri hem de karaciğer dışındaki organlara yayılabilir.

Hepatositlerde yani karaciğerin hücrelerinde gelişen malign veya kanserli hücrelere hepatoselüler karsinom denir. Karaciğer kanallarında ortaya çıkan bir kansere de kolanjiokarsinoma denir.

“Onkoloji ve Dahiliye Uzmanı Prof.Dr. Bülent ORHAN” Karaciğer Kanseri hakkında değerli bilgiler verdi.

Metastatik Karaciğer Kanseri Nedir ?

Metastatik kanser, ilk başladığı yerden vücudun başka bir yerine yayılmış kanserlere denir. Karaciğerdeki metastatik kanser, diğer organlardan gelen kanserin kan dolaşımı yoluyla karaciğere yayılmış olduğu bir durumdur.

Burada karaciğer hücreleri kanser haline gelmiş değildir. Karaciğer, başka yerde başlayan kanser için yayılmış bir alan haline gelir.

Metastatik kanser, orijinal kanser ile aynı adı ve aynı kanser hücresi tipine sahiptir.

Karaciğere yayılmış en yaygın kanserler meme, kolon, mesane, böbrek, yumurtalık, pankreas, mide, rahim ve akciğerler‘dir.

Metastatik karaciğer kanseri, karaciğerde oluşan kanserin başka yerlere yayılmış halidir ki bu nadir görülen bir durumdur.

Metastatik tümörlü bazı hastalarda semptom yoktur. Metastazları röntgen filmleri veya diğer testlerle bulunur.

Karaciğerin büyümesi veya sarılığın genişlemesi yani gözlerde ve ciltte sararma, birçok iyi huylu hastalıklarda oluşabildiği gibi herhangi bir kanserin karaciğere yayılmış olduğuna da işaret edebilir.

 

Karaciğer Kanserinin Nedeni Nedir ?

Karaciğer kanseri olan çoğu insanda önceden karaciğer kanseri riskini artıran ve karaciğeri sürekli hasarlandıran kronik karaciğer hastalığı ve siroz bulunur.

Siroza neden olan koşullar çok fazlaysa da başlıcaları alkol kullanımı, hepatit B ve hepatit C virüsleri, otoimmün durumlar ve nadiren ilaçlardır.

Karaciğer kanserinin nedenleri, çevresel, diyet veya yaşam tarzı faktörlerine bağlı olabilir. Örneğin, Kasım 2014’te San Diego Üniversitesi Tıp Fakültesi Kaliforniya Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, sabun ve deterjanlarda ortak bir bileşen olan “triklosan”a uzun süreli maruziyetin laboratuvar farelerinde karaciğer fibrozisine ve kansere neden olduğunu keşfetti.

Triklosan’ın insanda karaciğer kanserine neden olduğu ispatlanmadığı halde, FDA tarafından sağlık üzerinde olumsuz etkileri olup olmadığı şu an incelenmektedir.

Karaciğer Kanseri İçin Risk Faktörleri Nelerdir ? Karaciğer Kanseri Kalıtımsal mı ?

Hepatoselüler Kanser görülme oranı son yıllarda kronik hepatit C ve steatohepatitis yani alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı nedeniyle artan siroz vakalarından ötürü sürekli artıyor.

Herhangi bir nedenle oluşan karaciğer sirozu karaciğer kanseri için bir risk faktörüdür.

Karaciğer kanseri risk faktörleri arasında erkek olma, 55 yaş ya da daha yaşlı olma, asya ya da İspanyol etnisitesi, birinci derece akrabasında aile öyküsü, obezite, hepatit B ve C, alkol kullanımı ve kanda yüksek demir içeriği ile giden hemokromatoz sayılabilir.

Siroz olmasa bile kronik hepatit B enfeksiyonu da karaciğer kanseri için bir risk faktörüdür.

Karaciğer Kanseri Semptomları ve Bulguları Nelerdir ?

Karaciğer kanseri kendine has bir belirti oluşturmaz.

Tümör büyüdükçe, karnın sağ tarafında ağrı veya yemek yediğinde dolgunluk hissi oluşturabilir.

Bazı hastalarda karaciğer kanseri gelişiminden önce gelen kronik karaciğer hastalığı veya siroz semptomlarının kötüleşmesi görülebilir.

Örneğin, hastalarda açıklanamayan kilo kaybı, kaşeksi, iştah azalması, ayaklarda ve karında şişme, şişmiş bacaklar ile gözlerin ve cildin sararması yani sarılık görülebilir.

Karaciğer Kanseri Nasıl Teşhis Edilir ?

Karaciğer kanserini saptamak için en iyi yol, siroz tanısı konmuş bir hastada her 6 ayda bir karaciğerin sürveyans ultrasonudur.

Bir karaciğer kanseri şüphesi ortaya çıktıktan sonra, doktor teşhisi doğrulamak için aşağıdaki testleri isteyebilir:

Kan Testleri

Alfa-Fetoprotein (AFP), karaciğer kanseri olan hastaların % 70’inde yükselebilir. Bununla beraber karaciğer kanserinde AFP seviyeleri normal de olabilir.

AFP’nin sürekli yükselmesi karaciğer kanseri için şüphelidir.

ALT, AST, GGT ve Total Bilirübin gibi testler de yükselebilir ama AFP kadar kansere özgü değillerdir.

Görüntüleme Testleri

Karaciğerin kontrastlı multifazik helezonik BT taraması ve MR, kanserin yerini ve boyutunu tespit etmek için tercih edilen görüntüleme yöntemidir.

Karaciğer Biyopsisi

Karaciğer kanseri tanısını kesinleştirmek için bir patolog tarafından karaciğerdeki lezyondan alınan dokunun analiz edilmesidir.

Özellikle görüntüleme çalışması ve laboratuvar belirteçleri karaciğer kanseri için karakteristik olursa yani tanı için doktora yeterli gelirse biyopsi yapılmayabilir.

Karaciğer biyopsilerinin riskleri enfeksiyon, kanama veya kanserli hücrelerin iğne ile kazara sağlam dokuya yayılmasıdır. Karaciğer biyopsisinde iğne ile hücre yayılma riski  % 1- 3 arasındadır.

Karaciğer biyopsisi kesin sonuç vermezse, 3-6 aylık aralıklarla tekrarlanan bir görüntüleme çalışması önerilir.

Karaciğer Kanseri Nasıl Evrelenir ?

American Cancer Society’ye göre, “Kanser evresi ne kadar yaygın olduğunun bir tanımlamasıdır.

Karaciğer kanseri evresi, tedavi seçeneklerini değerlendirmede en önemli faktörlerden biridir. Evreleme sistemi, kanser tedavisinde standart bir yöntemdir.

Bununla beraber karaciğer kanserinde çeşitli evreleme sistemleri vardır. Her doktor farklı bir sistemi tercih edebilir.

Evrelemede Amerikan Kanser Komitesi TNM sistemi, Barselona Klinik Karaciğer Kanseri (BCLC) evreleme sistemi, Karaciğer Kanseri İtalyan Program Sistemi (CLIP) veya Okuda sistemi gibi çeşitli tercihler kullanılabilir.

Karaciğer Kanseri İçin Medikal ve İlaç Tedavileri Nelerdir ?

Seçilen tıbbi tedavi kanserin ne kadar yayılmış olduğuna ve karaciğerin genel sağlığına bağlıdır.

Örneğin, karaciğer sirozunun  derecesi veya kanserin karaciğer dokusunun ötesine yayılması ve yaygınlığı, tedavi seçenekleri arasında önemli bir rol oynamaktadır.

Ameliyat

Karaciğer kanseri bazen karaciğerin kanserli kısmını çıkarmak için ameliyatla tedavi edilir.

Cerrahi seçenekler, daha küçük boyutlarda kanser tümörleri için ayrılmıştır. Ameliyattan kaynaklanan komplikasyonlar kanama, enfeksiyon, pnömoni veya anestezinin yan etkilerini içerebilir.

Karaciğer Nakli

Karaciğer nakli genellikle ilerlemiş sirozlu hastalarda çok küçük ve rezeke edilemeyen karaciğer tümörleri için kullanılır.

Karaciğer nakli ameliyatı, ameliyat için yukarıda belirttiğim komplikasyonlara sahip olabilir. Ayrıca, karaciğer transplantasyonu ile ilgili ilaçlardan kaynaklanan komplikasyonlar olabilir;

karaciğerin olası reddi, bağışıklık sisteminin bastırılmasından kaynaklanan enfeksiyonlar, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, şeker hastalığı, kemiklerin zayıflaması ve vücut tüylerinin artması gibi durumlar ortaya çıkabilir.

Ablasyon Terapisi

Bu herhangi bir ameliyat olmaksızın karaciğerdeki kanser hücrelerini öldüren bir prosedürdür.

Doktor, kanser hücrelerini ısı, lazer veya doğrudan kansere özel bir alkol veya asit enjekte ederek öldürebilir.

Bu teknik, palyatif bakımda kanser rezeke edilemediğinde kullanılabilir.

Embolizasyon

Kansere kan akışının engellenmesi embolizasyon denilen bir prosedür kullanılarak yapılabilir.

Bu teknik, kanseri besleyen kan damarlarını tıkayacak partiküller veya boncuklar enjekte etmek için kateter kullanır. Kan dolaşımının kesilmesi kanserin büyümesini engeller.

Bu teknik genellikle büyük karaciğer kanseri olan hastalarda kullanılır.

Embolizasyonun komplikasyonları ateş, karın ağrısı, mide bulantısı ve kusmayı içerir.

Radyasyon Tedavisi

Radyasyon, kanser hücrelerini öldürmek için kansere yönlendirilmiş yüksek enerjili ışınları kullanır.

Normal karaciğer hücreleri de radyasyona karşı çok hassastır.

Radyasyon terapisinin komplikasyonları arasında, tedavi yerine yakın cilt tahrişi, yorgunluk, mide bulantısı ve kusma bulunur.

Kemoterapi

Kemoterapi kanser hücrelerini öldüren bir ilaç kullanır.

İlaç ağız yoluyla veya karaciğeri besleyen bir damara veya artere enjekte edilerek verilebilir. Kullanılan ilaçlara ve hastanın cevabına bağlı olarak kemoterapiden çeşitli yan etkiler oluşabilir.

Kemoterapinin komplikasyonları yorgunluk, deride kolay morarma, saç dökülmesi, mide bulantısı ve kusma, şişmiş bacaklar, diyare ve ağız yaralarını içerir.

Bu yan etkiler genellikle geçicidir.

Terapotik Ajanlar

Sorafenib (Nexavar), gelişmiş karaciğer kanseri olan hastalarda sağkalımı 3 aya kadar uzatabilecek bir ilaçtır. Yan etkileri yorgunluk, kızarıklık, yüksek tansiyon, ellerde ve ayaklarda yaralar ve iştah kaybını içerir.

Karaciğer Kanseri Hastasının Tedaviden Sonra Takibi Ne Kadar Süre Yapılmalıdır ?

Doktorun belirlediği sürelerde muayeneye gelmelidirler.

Kronik karaciğer hastalığı olan hastalar alkol ve karaciğere zarar verebilecek ilaçlardan kaçınmalıdır. Karaciğer nakli olan hastalar, vücudunun yeni karaciğeri reddetmesini önlemek için ömür boyu immünsüpresan ilaçlar almaya ihtiyaç duyacaktır.

Karaciğer Kanserinin Prognozu Nedir ?  Karaciğer Kanseri Hastası Ne Kadar Yaşar ?

Karaciğer kanseri için prognoz, karaciğer kanseri büyüklüğü, lezyon sayısı, karaciğer dışında yayılma varlığı, çevredeki karaciğer dokusunun sağlığı ve hastanın genel sağlığı gibi faktörlere bağlıdır.

Yaşam beklentisi, bir kanserin iyileştirilebilir olup olmadığını etkileyen birçok faktöre bağlıdır.

Karaciğer kanserinin tüm evrelerinin toplamında 5 yıllık sağkalım oranı yaklaşık % 15 civarındadır. Bu düşük hayatta kalma oranının nedenlerinden biri, karaciğer kanseri olan birçok kişinin siroz gibi başka temel sağlık koşullarına sahip olmasıdır. Bununla birlikte, 5 yıllık sağkalım oranı karaciğer kanserinin ne kadar yayılmış olduğuna bağlı olarak değişebilir.

Karaciğer kanseri lokalize ise yani karaciğere sınırlı ise, 5 yıllık sağkalım oranı % 28‘dir.

Karaciğer kanseri bölgesel yani yakın organlara yayılmışsa 5 yıllık sağkalım oranı % 7′dir.

Karaciğer kanseri uzak organlara veya dokulara yayılırsa yani son evrelerinde hayatta kalma süresi 2 yıla kadar düşer.

Sağkalım oranı mevcut tedavilerden de etkilenebilir.

Cerrahi olarak çıkarılabilen karaciğer kanseri, 5 yıllık sağkalım oranının % 50’nin üstünde ilerlemesine neden olur.

En erken safhalarda yakalanan ve karaciğer nakledilen hastalarda 5 yıllık sağkalım oranı % 70 gibi yüksek olabilir.

Karaciğer Kanseri İçin Alternatif ve Bitkisel Tedaviler Gibi Tamamlayıcı Tedaviler Var mı ?

Şu anda, karaciğer kanseri için özel olarak onaylanmış alternatif veya tamamlayıcı tedavi seçenekleri bulunmamaktadır.

Karaciğer kanseri için tamamlayıcı ve alternatif tıp kullanımı ile ilgili klinik araştırmalar sınırlıdır.

Araştırmalar, bazı alternatif terapilerin karaciğer kanseri de dahil olmak üzere her türlü kanser için tedavi altındaki insanlara fayda sağlayabileceğini göstermektedir. Bazı alternatif tedavilerin bulantı ve kusma gibi konvansiyonel kanser tedavilerinin istenmeyen yan etkilerini hafiflettiği de görülmüştür.

Devedikeni sütü karaciğer sorunlarını tedavi etmek için yüzyıllarca kullanılmıştır. Ökse otu, deneysel çalışmalarda da karaciğer kanserinde vaat gösterebilir.

Bununla beraber kesinlikle doktorunuzun verdiği tedaviyi yarıda bırakmayın ve onun bilgisi dışında bitkisel tedavilerle zaman kaybetmeyin çünkü henüz kesin olarak kanıtlanmış ve onaylanmış bitkisel bir tedavi yoktur.

Ayrıca tedaviyi bırakıp bitkilerle uğraşmak zaman kaybına ve karaciğer kanserininin daha da ilerlemesine neden olabilir.

Karaciğer Kanseri Önlenebilir mi ?

Karaciğer kanserinin altında yatan sebep olan sirozun önlenmesi, karaciğer kanseri gelişiminin önlenmesinde yardımcı olacaktır.

Karaciğer kanseri için, sirozlu karaciğer hastalarında her 6 ayda bir karaciğer ultrasonu uygulanarak rutin olarak gözlem yapılması, erken karaciğer kanserini saptayacaktır.

Alkol almamak, hepatit B ve C’den korunmaya çalışmak ve mümkün olduğunca karaciğer dostu gıdalarla (marul, maydanoz, enginar, limon, balık..) beslenmek, katkılı gıdalardan uzak durmaya çalışmak da faydalıdır.