Hct olarak da bilinen Hematokrit, kanda bulunan kırmızı kan hücrelerinin (alyuvarların) hacminin toplam kan hacmine oranına denir. Hematokrit oranı yüzdelik olarak ifade edilir. Örneğin, % 25’lik bir hematokrit, 100 ml’lik kandaki 25 mililitre kırmızı kan hücresi olduğu anlamına gelir. Hemaktokrit seviyesini öğrenmek için kan testi yapılır. Hematokrit düşüklüğü ise,hematokrit oranının normal değerlerin altına düşmesine denir. 

Hematokrit normal değerleri

Hematokrit için normal aralıklar, yaşa ve ergenlik sonrası bireyin cinsiyetine bağlıdır. Normal aralıklar şunlardır:

Yenidoğanlar: % 55 – % 68

Bir haftalık bebek: % 47 – % 65

Bir aylık bebek: % 37 – % 49

Üç aylık bebek: % 30 – % 36

1 yaş: % 29 – % 41

10 yaş: % 36 – % 40

Yetişkin erkekler: % 42-54

Yetişkin kadınlar: % 38 ila % 46

Hamile kadınlarda alt limit: %30 – %34 üst limit: %46

Yüksek rakımlı bölgelerde yaşayan erkeklerde: %45 – %61 kadınlarda:%41 – %56

Bu değerler test için kullanılan makineye göre % 7 değişkenlik gösterebilmektedir. Ayrıca değerler okunurken HGB (hemoglobin) parametreleri ile birlikte, bir uzman tarafından değerlendirilmelidir.

Kansızlık

Kansızlık, HCT düşüklüğünün en önemli nedenlerindendir. Dokulara oksijen taşımak için yeterli RBC olmaması durumuna anemi denir. Halsizlik, solgun beniz, el ve ayaklarda üşüme, kalp atışında düzensizlikler, tipik anemi belirtilerindendir. Çeşitli anemi türleri vardır.

Aşırı sıvı alımı

Hematokrit (Hct) düşüklüğü, vücutta çok fazla sıvı olduğunda, aşırı su toplandığında da meydana gelebilir. Bedenimizde normalin çok üstünde su olduğunda, böbrekler bu miktarda suyu süzemez, bunun sonucunda davranışsal ve zihinsel anormallikler, havale ve koma gibi durumlar ortaya çıkabilir. Hafif vakalarda, sıvı alımının sınırlandırılması soruna çözüm olabilir.

İlaçların yan etkileri

Bazı ilaçlar yan etki olarak Hct düşüklüğüne neden olabilirler. Penisilin ve kloramfenikol hct düşüklüğüne yol açan en bilindik ilaç örnekleridir. Penisilin, boğaz, diş, sinüs ve diğer bölgelerde meydana gelen enfeksiyon tedavisinde, Kloramfenikol ise anemiye neden olan kemik iliğindeki sorunlarda kullanılır. Bu tür ilaçların yan etkileri de şiddetli olabildiğinden,doktora danışmadan asla kullanılmamalıdır.

Lupus Hastalığı (Sistemik lupus eritematoz)

Sistemik lupus eritematoz (SLE) yani lupus hastalığı, kanı olumsuz etkileyen bir tür bağışıklık sistemi hastalığıdır ve bu hastalığa yakalanmış çocukların % 50’sinde anemiye neden olur. Düşük Hct, düşük platelet ve düşük Lökosit (WBC) sayısı, lupusun belirtilerindendir. SLE hastalığı ayrıca kansızlık, ağrı, kaygı ve uyku sorunlarına da yol açabilir.

İltihaplı romatizma (Romatoid artrit)

İltihaplı romatizma hastaları yalnızca eklem ağrılarından muzdarip değillerdir, kansızlık da bu hastaların sık yaşadığı sağlık sorunlarındandır. İltihaplı romatizma, bağışıklık sistemi hastalıklarındandır, demir metabolizmasını, kemik iliğinin fonksiyonunu ve eritropoitin üretimini (kalsiyum tarafından salgılanan bir hormon) olumsuz etkileyen, eklemlerdeki kronik şişme olarak tanımlanır. Tüm bunlar da kandaki hct miktarını düşürürler. Tedavisi ise bol bol dinlenme, doktorun uygun bulduğu egzersizleri yapma ve ilaçları kullanmaktır. Hastalığın tedavisi için bazen de cerrahi operasyon gerekebilir.

Yetersiz beslenme

Beslenme yetersizliği, Hct düşüklüğü, hemoglobin düşüklüğü, Hg düşüklüğü ve serum ferritin düşüklüğünden sorumlu demir eksikliği anemisine neden olabilir. Diyette demir eksikliği en sık rastlanılan yetersiz beslenme sonucudur ve dünya genelindeki aneminin en çok rastlanılan nedenidir. Hamilelik, çocukluk dönemi, ameliyat sonrası gibi durumlar da aneminin yaşandığı evrelerdir.

Lösemi

Kan kanseri, kemik iliği ve lenfatik sistemde meydana gelen kansere lösemi denir. Halsizlik, ateş, titreme ve kilo verme lösemi belirtilerindendir. Lösemi hastaları ayrıca sık sık enfeksiyon geçirme, kemik ağrısı ve kanama yaşamaktan muzdariplerdir. Lösemi de Hct değerlerini düşürebilir. Kemoterapi ve radyasyon, lösemi tedavisi yöntemlerindendir.