Kabakulak genellikle 5-9 yaşları arasında çocuklarda görülen virüs kaynaklı bulaşıcı bir hastalıktır. Nadir de olsa yetişkinler de kabakulak olabilir. Kabakulak, parotis tükürük bezlerindeki virüs enfeksiyonudur. Bu bezler, kulakların hemen altında ve önünde bulunur. Kabakulakta tükürük bezlerinin biri ya da her ikisi de şişer ve ağrı yapar. Kulakların hemen altında ve önündeki şişlikler bu hastalığın en önemli belirtilerindendir.

Kabakulak Belirtileri Nelerdir?

1. Kabakulak hastalığı geçiren kişilerin yaklaşık üçte birinde hiçbir belirti görülmezken, hastalığı geçirenlerin üçte ikisinde şu belirtilerle karşılaşılabilir;
2. Kulakta ve kulak çevresinde ağrı. Yemek yerken, ağzı açıp kaparken ve çenenin hareket ettirilmesi ile ağrının artması
3. Kulak altı bezesinde şişlik
4. Karın ağrısı özellikle karın alt kısmında ağrı
5. Kusma
6. Ağızda kuruluk
7. Ateş
8. Halsizlik
9. Kulaklarda tıkanıklık
10. Kulak çınlaması
11. Boğaz ağrısı
12. Yutkunurken ağrı, yutkunmakta zorluk çekme
13. Çenenin yan ve kulağın ön tarafındaki parotis adlı tükürük bezlerinin tek ya da iki taraflı olarak, dışarıdan farkedilecek derecede şişmesi ve hassaslaşması
14. Kulak memesinde yukarı doğru kalkık bir görüntü
15. Dilde pas rengi ve tadı
16. Baş ağrısı
17. İştahsızlık
18. Kızlarda yumurtalıklarda, erkeklerde testis şişmesi
19. Tükürük bezi iltihabı
20. Erkek çocuklarında yumurtaların (testis) iltihabı
21. Pankreas ve tiroit gibi vücutta diğer bölgelerde iltihaplanma
22. Beyin iltihaplanması ve beyin zarlarının iltihaplanması (Nadir görülür)
23. Kulağın sağırlaşması (nadir görülür)

Kabakulak Neden Olur?

Kababulak bulaşıcı bir virüsten dolayı meydana gelir. Paramyxovirus, kabakulağa en yaygın olarak yol açan virüstür. Parotis bezlerinin şişmesine yola açan diğer daha nadir virüsler arasında influenza ve Coxsackie sayılabilir.  Bu virüs, kabakulak hastalığı geçiren kişilerin öksürük ve aksırıkları ile havaya dağılan virüs yüklü minik tükürük damlacıkları aracılığıyla bulaşır. Kabakulak olan kişiyle temas edildikten sonra yaklaşık 16-21 gün içinde kabakulak belirtileri ortaya çıkar. Kabakulak normalde hafif bir hastalık olmakla birlikte, olguların küçük bir kısmında sağırlık ve menenjit gibi ağır sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle kabakulak geçirmeden, bu hastalığı önleme amaçlı olarak mutlaka çocuklara kabakulak aşısı yaptırılmalıdır.

Kabakulak Kısırlık Yapar mı?

Pediyatri Uzmanı Dr. Özlem Ketenci Atıkardeşler anlatıyor; (Kabakulak hastalığının kısırlığa yol açması oldukça nadir  görülen bir durumdur, bu durum ancak tek değil çift taraflı orşit (Testis iltihabı) meydana gelen hastalarda gelişebilir, ancak çift taraflı orşit vakalarında bile oldukça nadirdir.)

Kabakulak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Kabakulak, kabakulak hastalığı geçiren kişinin yaşadığı belirtiler sonucu doktora başvurmasıyla teşhis edilir. Özellikle parotis bezleri etrafındaki şişik ile kişinin kabakulak olup olmadığı saptanır.  Doktorunuz bu şişmeyi bakınca görebilir veya dokununca hissedebilir. Ayrıca, hastanın ağzının içine bakarak bademciklerin normal yerlerinden dışarı doğru itilmiş olduklarını görebilir. Kabakulak hastalığında ateş de önemli bulgular arasındadır. Yaklaşık 37.5-39.5C (100-103F) ateş görülebilir. Teşhisi teyit etmek için, özellikle belirtilerin ağır olduğu ya da komplikasyonların bulunduğu durumlarda, kan, idrar ya da beyin omurilik sıvısı (serebrospinal sıvı, CSF) testleri kullanılabilir. CSF testi ya da “spinal tap”, omurilik içinde akan sıvıdan örnek alınarak yapılır.

Kabakulak Nasıl Tedavi Edilir?

1. Kabakulağın iyileştirici tedavisi yoktur. Tedaviler kabakulak belirtilerinin hafifletilmesine yöneliktir. Vücut, virüse karşı antikorlar geliştirerek kendi kendine iyileşir. Böylece kişiye hayatı boyunca bağışıklık kazandırır. Bir kez kabakulak olan kişinin bir daha hayatında kabakulak geçirmesi çok ender görülür.
2. Ağrıyan bölgelere ve şişen kulak çevresine sıcak kompres uygulanması kişiyi rahatlatır. Bunun için sıcak bu bölgelere sıcak su torbası tutabilir, yahut ütü ile atletinizi ütüleyip bu bölgeleri sarabilirsiniz.
3. Antibiyotik tedavisine gerek yoktur. Hasta bol bol istirihat etmelidir.
4. Kabakulak hastaları bol soğuk sıvı (özellikle su) içmelidir.
5. Meyve suyundan kaçınılmalıdır. Meyve suyu tükürük üretimini teşvik eder. Kabakulak döneminde tükürük üretimi ağrı verebilir.
6. Ağrıyı azaltmak ve hafif ateşi düşürmek için hafif bir ağrı kesici ilaç kullanılabilir.
7. Ağır testis iltihabı (architis) olan ergenlik çağındaki erkek çocuklara ve yetişkin erkeklere daha kuvvetli ağrı kesici ilaçlar ya da kortikosteroid adı verilen steroid ilaçları verilebilir.
8. Ağız hijyenine dikkat edilmeli, günlük beslenmede ekşi, turşu, portakal, limon ve sirkeden uzak durulmalıdır.
9. Kabakulak geçiren kişi bir süre yemek yemekte ve yutkunmada sorun yaşayacağı için katı yiyecekleri tüketmekte zorlanacaktır. Bundan dolayı çorba gibi sıvı yiyecekler ya da kolayca yiyebileceği diğer püre tarzında yiyecekler tüketilebilir.

Kabakulak Nasıl Önlenir?

Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (MMR) aşısı, ulusal bağışıklama programının bir parçası olarak iki doz halinde yapılır. Birinci doz 12-15 aylıkken, ikinci doz ise yaklaşık 4 yaşında yapılmalıdır. Aşının yapılması için gerekli bir yaş üst sınırı yoktur. Gerektiğinde (örneğin, çocuk aşı programını kaçırdıysa), aralarında üç ay bulunmak şartıyla aşının iki dozu da herhangi bir yaşta verilebilir. Çocuğun ikinci dozu okula başlamadan alması tavsiye edilir. Aşı olmayıp kabakulağa yakalanan çocuklar, bezlerin şişmesinden sonra beş gün süreyle okula gönderilmemeli ve mümkün olduğu kadar başka insanlardan uzak tutulmalıdır. Bunun nedeni kabakulağın çok bulaşıcı olması ve öksürük ve aksırık ile yayılmasıdır.

Kabakulak İle İlgili Doktorlara Sorular Ve Cevapları

Sual: 7 ve2 yaşlarında çocuklarım var. Geçen gün sürekli görüştüğümüz arkadaşın oğlu kabakulak çıkardı. Kabakulak bulaşıcı olduğundan bize de geçmiş olabilir mi? Geçtiyse nasıl anlarım?

CEVAP

Çocuk Doktoru Gülay Kara’nın cevabı: (Merhaba, aşı programında tüm çocuklarımıza 1 yaşında kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı yapılıyor. Aşının koruyuculuk oranı %95-98 arası. Yani eğer aşılarınızı zamanında yaptırdıysanız büyük ihtimalle sorun yaşamayacaksınız demektir. Kabakulak virüsünün kuluçkası yaklaşık 3 haftadır. kuluçka döneminde ateş, halsizlik gibi genel bulgular olur. Daha sonra genellikle kulak önündeki tükürük bezi olmak üzere vücuttaki salgı bezlerini tutabilir, tuttuğu bölgeye göre yakınma oluşturur. Temas sonrası 3 hafta geçinceye dek bulaşıp bulaşmadığından emin olamayız. Şişlik çıkmadan önceki 2 gün ve şişlik süresi ve sonrasındaki 3-4 gün bulaşıcıdır. )

Sual: Bebeklerde kabakulak aşısı kaç aylıkken oluyor sağlık ocağında yapılıyor mu?

CEVAP

Çocuk Doktoru Murat Aydın’ın cevabı: (12. ayda sağlık ocağında yapılıyor.)

Sual: 6 yaşındaki kızım kabakulak oldu. 4,5 aylık bebeğim var ona da bulaşırsa ne yapmalıyım? Büyük kızım kabakulak aşısı olmuştu.

CEVAP

Çocuk Doktoru Murat Aydın’ın cevabı: (Aşı olmak kabakulak geçirmeyecek anlamında değildir. Küçük çocuğa da bulaşabilir. mümkün olduğunca ablasıyla temas etmesin. Ama bulaşırsa da sadece ateşini düşürüp bekleyeceğiz. Fazla bir şey yapmaya gerek yok.)