Simpsons çizgi filminde Mr. Burns bir defasında şunu söylemişti: “Oturmak mükemmel bir eşitleyicidir. En güçlü firavundan en aşağı köylüye kadar, kim güzel bir oturmadan hoşlanmaz ki? ”

Ben, iyi bir oturmadan eskisi gibi tad almıyorum. 20 dakikadan fazla oturduğum her zaman birden devrilip düşeceğimden korkuyorum.

Başlıkları okudunuz mu?

• “Oturmak öldürücü bir aktivite mi?” — New York Times
• “Ofis koltuğunuz sizi öldürüyor mu” — Men’s Health
• “Bütün gün oturmak sizi neden öldürür?” — CBS News

Oturmak, seni seviyorum. Sen benim en sevdiğim şeylerden birisin. Beni öldürmeye mi çalışıyorsun?

Son yıllarda koltuğun yol açtığı fiziksel rahatsızlıklarla ilgili birçok araştırma yapıldı. Uzun süre koltukta oturmanın zararlarının korkutucu boyutlara ulaştığı belgelendi. Ayakta çalışma trendi bütün dünyada ofisleri ele geçiriyor.

Oturma ile kronik hastalıklar arasında güçlü bir ilişki var. Bu cümledeki anahtar kelime ilişki. Hiç kimse “sağlıksız bir vücudun sebebi kesinlikle oturmaktır” diyemez. Oturma ve sağlık konusuna gelince bilmediğimiz çok şey var.

İnaktif Fizyoloji (“vücut hiçbir şey yapmıyorken, ne yapıyor” bilimi) görece olarak yeni bir alan. Richard Rosenkranz (Kansas State Üniversitesi’nde İnsan Besinleri Bölümünde Doçent olarak görev yapmakta) bu alanı keşfedilmemiş bölge olarak tanımlıyor ama hızlı bir şekilde oluşturulduğunu da sözlerine ekliyor. Son zamanlardaki bu akın Marc Hamilton ve meslektaşlarının fareler üstündeki 20 yıla dayanan deneyinden doğdu aslında. Onun deneyi, insanlar üstünde geniş ölçekte yapılan birçok deney için ilham kaynağı oldu.

İşte bu deneylerden bir tanesi Sidney Halk Sağlığı araştırmacılarından Hidde Van Der Ploeg tarafından gerçekleştirildi.

Ploeg’in ekibi 200.000 kişiden topladıkları veriyle yaptıkları deney sonucu şunu keşfettiler. Günde 11 saat ve daha fazla oturan yetişkinler, günde 4 saat ve daha az oturanlara göre sonraki 3 yıl içinde yüzde 40 daha fazla ölüm riskiyle karşı karşıyalar.

Ploeg deneyin sonuçlarını şöyle açıklıyor: “Uzun süre oturmanın kardiyovasküler sisteminiz ve metabolik sağlığınız için kötü olduğunu düşünmüştük ama sadece bu değilmiş. Çok oturmak kötü kolesterolünüzü ve trigliserid seviyelerinizi artırıyor, insülin direncinizi etkiliyor”

Bunun fizyolojik açıklaması ne?

Kimse bilmiyor.

Kansas Üniversitesi’nden Craig Harms bu durumun oturmanın fizyolojik süreciyle alakalı yeterince çalışma yapılmamasından kaynaklandığını söylüyor.

“Kısaca, hareketsiz kalmak trigliserid seviyesini artırıyor, iyi kolesterolü düşürüyor, insülin hassasiyetini azaltıyor, metabolik sendromun ortaya çıkmasına, iskelet kasında lipoprotein lipaz aktivitesinin durmasına, kemik yoğunluğunun azalmasına sebep oluyor.” diyor Harms. Birçok laboratuvarın “sandalye ile ölüm” fenomeni üzerine çalıştığını ve birkaç yıl içinde muhtemelen bu konuda daha fazla bilgiye sahip olacağımızı söylüyor.

Bu araştırma tamamlanana kadar, bütün bildiklerimiz bu sağlık risklerinin oturma ile ilişkili olduğuydu. Sebep olup olmadığını bilmiyorduk.

Kansas State’den Rosenkranz 63000 orta yaşlı adamın verilerine baktı. Rosenkranz’ın ekibi kronik hastalıklar ve oturarak geçirilen süre arasında ilişki kurmayı başardı. Çalışmalardaki sihirli rakam 4 saat. Günde 4 saatten daha fazla oturarak zaman geçiren erkeklerin kanser, diyabet ve yüksek tansiyon gibi kronik hastalıklara yakalanma riski önemli ölçüde artıyor. Diyabet ve hipertansiyon oluşma riski en fazla olanı. Kanser ise nispeten daha az.

Şimdi siz şunu düşünüyorsunuzdur, bu benim için problem değil, çünkü ben egzersiz yapıyorum.

Ama, yanlışsınız.

İyi bir vücudunuz olabilir ama uzun periyodlar oturduğunuz takdirde, kronik hastalıklar ve oturma arasındaki bağlantı aynı şekilde kalıyor.

Northwestern Üniversitesi’nden Lynette Craft ve ekibi düzenli spor yapanların, yapmayanlar kadar oturarak zaman geçirdiklerini keşfetti.

“Oturma eylemi ile kronik hastalıklar arasındaki ilişki fiziksel aktivitelere harcanan zamandan bağımsızdır.” diyor Craft. “Fiziksel aktivitelerin seviyesini aşağıya veya yukarıya çektiğimizde dahi, deneklere ait oturma ile kronik hastalıklar arasındaki bağlantı aynı şekilde kaldı.”

Oturmak kronik hastalıklara neden mi oluyor, yoksa sadece bu ihtimali artırıyor mu?

Bu bilim net sonuçlara henüz ulaşabilmiş değil. Bu yüzden oturmanın obeziteye, diyabete, hipertansiyona ve diğer hastalıklara sebep olduğunu kesin söyleyemiyoruz. Sigara içen, aşırı alkol kullanan ve bunlara benzer hayat tarzı seçimleri yapan insanlar muhtemelen oturarak çok da zaman geçiriyorlar. Davranış düzenleri toplanmaya meyillidir. Bu şu anlama geliyor, hayat tarzında negatif bir seçim yapan bir insan başka negatif seçimler yapmaya eğilimlidir.

Araştırmacılar bir kesinlikten söz edilemese de, ilişkinin güçlü olduğunu vurguluyor.

Sonuç

Uzmanlar haklı mı? Oturma ile hastalıklar ve ölüm arasında direkt bir bağlantı var mı? Henüz sonuçlar net değil..Ama büyük kurumsal firmalar yavaş yavaş ayakta çalışma düzenine geçiyorlar.

Ben de bu makaleyi ayakta yazdım…