Çoğu kişinin yaşamda bir kez de olsa başına gelen gıda zehirlenmesi sorunu kimi zaman ciddi komplikasyonlara sebep olabiliyor. Çoğu zaman kirlenmiş, bozulmuş yiyeceklerden kaynaklanan gıda zehirlenmesi, genellikle ciddi değildir ve uzun süreli tedavi olmadan birkaç gün içinde iyileşir. Yaşanan gıda zehirlerinin çoğunda gıdalar, Salmonella veya Escherichia coli (E. coli) gibi bakteriler veya Norovirüs gibi bir virüs ile kirlenmiş olur. Bunun için de mutlaka bir müdahale gerekir.

Gıda zehirlenmesi neden olur?

  1. Bakteriler

Gıda zehirlenmesinin en yaygın sebebi bakterilerdir. E. coli, Listeria ve Salmonella gibi bakteriler gıda zehirlenmesine sebep olan en tehlikeli bakterilerdir. Özellikle de Salmonella, ciddi gıda zehirlenmesi vakalarının en önemli sebebidir. Bunun yanında Campylobacter ve C. botulinum (botulizm), beslenme düzeninde daha az bilinen ve potansiyel olarak öldürücü özellikte olan bakterilerdir.

  1. Parazitler

Parazitlerden kaynaklanan gıda zehirlenmesi, bakterilerin neden olduğu gıda zehirlenmesi kadar yaygın değildir. Daha nadir görülmekle birlikte gıda yoluyla yayılan parazitler çok tehlikelidirler. Gıda zehirlenmesi vakalarında en sık karşılaşılan parazit toksoplazmadır ve bu parazit kedi tuvalet kutularında, kedi dışkısında bulunur. Parazitler, sindirim sisteminde çok uzun yıllar boyunca her hangi bir belirti göstermeden yaşayabilir. Bununla birlikte bağışıklık sistemi zayıflamış, güçsüz olan kişiler ve hamile kadınlar bu parazitlerin olumsuz etkilerinden çok daha ciddi bir şekilde zarar görebilirler. Zira bağışıklık sistemi ne kadar güçlü ise parazitlerle savaşma gücü de o kadar yüksek olur.

  1. Virüsler

Gıda zehirlenmesine yol açan etkenlerden birisi de virüslerdir. Norwirus ya da Norovirus olarak da bilinen virüs, uzmanlara göre her yıl 19 milyondan fazla kişide gıda zehirlenmesine yol açıyor. Tedavisi mümkün olan Norwirus çok nadir olarak ölümcül olabiliyor. Gıda zehirlenmesine yol açan Sapovirus, Rotavirus ve Astrovirus de benzer şekilde etki eder. Fakat Norwirüs ile karşılaştırıldığında daha az yaygındır. Hepatit A virüsü ise besin yoluyla bulaşabilen ve çok ciddi semptomlara yol açabilen bir virüs türüdür.

Gıda zehirlenmesinin belirtileri nelerdir?

  • Karında kramp
  • Yoğun şekilde mide bulantısı
  • Kusma nöbetleri
  • İshal gıda zehirlenmesinin klasik belirtileridir.

Bu belirtiler görüldüğü halde bir önlem alınmadığı durumda semptomlar biraz kötüleşir ve daha ciddi belirtiler, şikayetler ortaya çıkar. Bunlar;

  • Dışkıda kan olması,
  • Kanlı kusma,
  • Aşırı susuzluk,
  • Düşmeyen yüksek ateş,
  • 3 günden daha uzun süren ishal,
  • Baş ağrısı nöbetleri,
  • Aniden aşırı kilo kaybı,
  • Görmede bulanıklık,
  • Kollar ve bacaklarda uyuşma, karıncalanma veya yanma hissi,
  • Vücutta normal dışı bir şişkinlik,
  • Karaciğer rahatsızlıkları,
  • Böbreklerde fonksiyon bozuklukları,
  • Eklemlerde iltihap oluşumu,
  • Çok ciddi nöbetler,
  • Ölüm olarak sıralanabilir.

Gıda zehirlenmesi sorununun göstereceği belirtiler hem kişinin bünyesinin gücüne hem de zehirlenmeden en çok etkilenen organ sistemine bağlıdır. Bu bağlamda kişinin nörolojik sistemi böcek ilacı ve botulinum toksini gibi nörotoksinlere maruz kalma durumunda değiştirilebilir.

Gıda zehirlenmesi nasıl tedavi edilir?

Gıda zehirlenmesi çoğu zaman ekstra bir tedavi gerektirmeden, basit uygulamalarla ortadan kaldırılabilen bir sorundur. Ancak bazı durumlarda ise gıda zehirlenmesi ölümcül olabilecek riskler barındırabilir. İşte bu sebeple de yaşanan gıda zehirlenmesinin tam olarak ne aşamada olduğu, tedavi için hangi uygulamaların gerektiği konusunda doktorun kanaati çok önemlidir. Bu bağlamda tıpkı diğer sağlık sorunları gibi gıda zehirlenmesi de öncelikle bu soruna sebep olan etkenlerin, ardından da sorunun sebep olduğu semptomların belirlenmesi ile tedavi edilebilir. Tedavinin şekli de kesinlikle semptomların şiddetine bağlıdır. Ancak gıda zehirlenmesi sorunu genel anlamda düşünüldüğünde çoğu vaka için birkaç gün içinde tedavi edilmeden giderilebilir bir sorundur. Bunun tam tersi olarak bazı vakalarda ise uzun süreli bir tedavi gerekebilir. Gıdada zehirlenmesinde uygulanan tedaviler aşağıdaki gibidir:

  1. Kaybedilen sıvıların kazanılması

Sıvılar ve elektrolitler yani vücuttaki sıvı dengesini koruyan sodyum, potasyum ve kalsiyum gibi mineraller gıda zehirlenmesi durumunda yaşanan sürekli ishal sebebiyle kaybolur. Gıda zehirlenmesi tedavisinde işte bunların yenilenmesi, vücuda kazandırılması gerekir. Sürekli ishal veya kusma yaşayan bazı çocuklar ve yetişkinlerde, dehidrasyonu önlemek veya tedavi etmek için damar yoluyla tuzlar ve sıvılar verilir. Bunun için hastaneye yatış ve serum verilmesi ihtiyacı ortaya çıkabilir.

  1. Antibiyotik verilmesi

Şikayetler sebebiyle doktora başvurulduğunda hastanın belirli bakteriyel gıda zehirlenmesine sahip olduğu görülür ve bu semptomların şiddetli olduğu teşhis edilirse antibiyotik tedavisi uygulanır. Özellikle listeria kaynaklı gıda zehirlenmesi durumunda hastaneye yatmak ve damar içi antibiyotikler almak gerekir. Bu tür bir durumda tedavi ne kadar çabuk başlarsa, o kadar etkili olur. Böylesi bir gıda zehirlenmesi hamilelik sırasında yaşanmışsa, hızlı antibiyotik tedavisi sayesinde enfeksiyonun bebeği etkilemesi de önlenebilir.

Gıda zehirlenmesinde doğal tedavi yöntemleri

  1. Zencefil

Zencefil; solunum, sindirim, bağışıklık sisteminden kaynaklı pek çok sorunun doğal yoldan tedavisinde etkili olan bir besin maddesidir. Bu bağlamda gıda zehirlenmesi nedeniyle ortaya çıkanlar da dahil olmak üzere hemen hemen her türlü sindirim probleminin tedavisinde zencefilden faydalanılır. Gıda zehirlenmesinden kaynaklanan mide yanması, mide bulantısı ve gıda zehirlenmesi ile ilişkili diğer belirtileri durdurmak için özellikle de öğle ve akşam yemeğinden sonra bir bardak zencefil çayı içmek iyi gelir. Evde zencefil çayı hazırlamak için, bir bardak kaynar suyun içine 1 çay kaşığı rendelenmiş zencefil atılır, 10 dakika kadar demlenmeye bırakılır ve sonrasında 1 çay kaşığı bal ekleyerek tüketilir.

  1. Elma sirkesi

Doğal şekilde hazırlanmış elma sirkesi özellikle mide ve bağırsak kaynaklı sorunların tedavisinde çok etkilidir. Elma sirkesi doğal asidik olmasına rağmen vücutta metabolize olma şeklinden dolayı alkalin etki yaratır. Bu bakımdan yaşanan çeşitli gıda zehirlenmesi belirtilerini hafifletmek için elma sirkesinden faydalanılabilir. Elma sirkesi; gastrointestinal astarı yatıştırır ve buradaki bakterileri öldürür. Bundan dolayı da zehirlenmeden kaynaklanan semptomları hafifletir ve kısa süre içinde rahatlama sağlar. Bunun için gıda zehirlenmesi durumunda 2 çorba kaşığı elma sirkesi bir fincan sıcak suyla karıştırılır ve yemekten önce içilir.

  1. Limon

Doğanın sunduğu şifa ve vitamin, mineral kaynaklarından birisi olan limon; antiinflamatuar, antiviral ve antibakteriyel özelliklere sahiptir. Dolayısıyla da midede rahatlama sağlar. Limonda bulunan doğal asit, gıda zehirlenmesine neden olan bakterileri öldürücü etkiye sahiptir. Bunun için 1 yemek kaşığı limon suyuna bir yarım çay kaşığı şeker ekleyip günde 2 – 3 kez içmek önerilir. Özellikle de metabolizmayı ve bağışıklık sistemini desteklemek, temizlemek için her sabah 1 bardak ılık suyun içine yarım limon sıkıp içmek tavsiye edilir.

  1. Fesleğen

Fesleğen hem hoş kokusu hem de sindirim ve bağışıklık sistemlerine faydaları ile bilinen bir bitkidir. Bunun yanında fesleğenin mide sağlığını da desteklediği bilinmektedir. Bu bağlamda gıda zehirlenmesinden kaynaklanan karın rahatsızlıklarının da hafifletilmesinde fesleğenden faydalanılabilmektedir. Zira fesleğen vücutta oluşan mikro organizmalarla mücadeleye yardımcı olan antimikrobiyal özellikleri de barındırmaktadır. Fesleğenin faydalarından yararlanmak için onu yemeklere katmak, çay şeklinde demleyip bal ile karıştırarak tüketmek mümkündür. Bunun için 1 bardak suyu kaynatıp içine bir tutam fesleğen atıp 10 dakika kadar demlenmeye bırakılır. Fesleğen çayı ılık hale geldiğinde içine 1 tatlı kaşığı bal katıp tüketmek önerilir.

  1. Tavuk suyuna çorba

Ne zaman bir boğaz ağrısı olsa, mevsimsel bir hastalık baş gösterse ya da bağışıklık sistemi ile ilgili bir rahatsızlık yaşansa akla ilk olarak tavuk suyuna çorba gelir. Doğal ortamda, sağlıklı yemlerle beslenmiş köy ya da çiftlik tavuklarının kaynatılarak suyu ile yapılan çorbalar pek çok derde deva olur. Organik tavukların suyu ile yapılan çorbalar antibakteriyel, antioksidan ve anti virüs özellikler barındırır ve vücuttaki serbest radikallerle savaşır. İşte bu sebeple yüzyıllardır pek çok hastalığın doğal yolla tedavisinde tavuk suyuna çorba çok etkilidir. Zira tavuk suyunda yapılan çorba, pek çok hastalığın iyileşme sürecini hızlandırmaya yardımcı olabilir. Bu bağlamda gıda zehirlenmesinden şüphe eden kişiler de tavuk suyuna çorba içerek mide ve bağırsak sağlığını destekleyebilir. Özellikle de hafif bir gıda zehirlenmesi sorununda tedavi sürecinde gayet besleyici, faydalı ve yumuşak bir besin öğesi olarak tavuk suyuna çorba içilmesi önerilir. Çünkü gıda zehirlenmesi durumunda vücut pek çok besini reddeder ve sıklıkla kusma yaşanır. Ancak tavuk suyuna çorba mideyi rahatlatır.

  1. Sarımsak

Sarımsak; antiviral, antibakteriyel ve mantar önleyici özelliklere sahiptir. Hemen her gün beslenmede yemeklerin yanında ve salataların içinde birkaç diş sarımsak tüketimi önerilir. Zira sarımsağın tüm vücut sistemleri için çok çeşitli faydaları bulunmaktadır. Bu bağlamda uzmanlar hiçbir rahatsızlığı bulunmayan sağlıklı kişilere de her gün bir diş taze sarımsak tüketmeyi önerir. Gıda zehirlenmesi durumunda da oluşan mide ve bağırsak problemlerini gidermek için çiğ sarımsak yemek ve sarımsak suyu tüketmek faydalı olabilir. Bunun için bir çay bardağı suyun içine birkaç diş sarımsak atıp 5 dakika kadar kaynatıp bu sarımsak suyunu ılık olarak içmek iyi gelir. Bununla birlikte yemeklerden sonra eşit oranda karıştırılan sarımsak yağı ve soya yağı karışımının karın ve mideye sürülmesi önerilir. Bu sayede gıda zehirlenmesinin olumsuz etkilerinden kurtulmak mümkün olabilir.

  1. Muz

Sağlıklı ve doğal beslenme, vitamin ve mineralleri yeterince alma gibi durumlar söz konusu olduğunda beslenme programına mutlaka muz eklenmesi önerilir. Muzun içerdiği zengin besin maddeleri kişinin daha uzun süre tok ve enerjik kalmasını sağlar. Özellikle de potasyum bakımından zengin bir meyve olan muz, gıda zehirlenmesinin çok çeşitli kötü etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Muz, yumuşak dokulu bir meyve olduğu için midenin sindirmesi daha kolay olur ve gıda zehirlenmesi durumunda mide muzu daha kolay tolere edebilir. Gıda zehirlenmesinde olumsuz etkileri azaltmak adına muzu direkt olarak yemek de, püre haline getirerek tüketmek de çok faydalı bir tedavi yöntemi olabilir.

  1. Bal

Bal, doğanın bir mucizesi şeklinde kahvaltıların vazgeçilmezi ve özelikle de kişiyi halsiz bırakan, bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıkların ilacıdır. Vücudun her hangi bir bölümüyle ilgili yaşana sağlık sorunlarında bal tüketiminin tedavide mutlaka faydası olur. Aynı bağlamda gıda zehirlenmesi durumunda da mideyi ve karnı rahatlatması için baldan faydalanmak doğru olur. Özellikle de balın limon suyu ile karıştırılarak tüketilmesi mide sağlığını destekler. Zira bal hem antibakteriyel hem de mantar önleyici özellikleriyle mide ve bağırsak rahatsızlıklarının tedavisinde kendi başına çok etkilidir. Bunun için gün içinde 3 kez 1’er çay kaşığı bal tüketmek, balı çaya karıştırmak ya da taze sıkılmış yarım limonun içine 1 çay kaşığı bal karıştırıp tüketmek gıda zehirlenmesinin tedavine yardımcı olur.

  1. Su ve diğer sıvılar

Su, her canlının yaşamsal ihtiyacı olan bir maddedir. Özellikle de ishal ve kusmanın çok sık yaşandığı, vücudun su kaybettiği gıda zehirlenmelerinde vücudun bolca suya ve diğer sıvılara ihtiyacı olur. Bu süreçte susuzluk hem hastayı yorar hem de halsiz, güçsüz bırakır. Bu bağlamda öncelikle günde en az 2 litre su içmek, bununla birlikte günde 2 – 3 kase çorba içmek, öğünlerde ve öğün aralarında soda gibi sağlıklı sıvılar tüketmek gıda zehirlenmesinin doğal olarak tedavisinde çok faydalıdır.  Bu süreçte süt ürünlerinden, nikotin, alkol ve kafeinden uzak durmak tedavi süreci için çok önemlidir.

  1. Bitki çayları

Bitki çayları çoğu zaman gün içinde yaşanan mide sorunlarının yatıştırılmasında etkilidir. Bu bağlamda gıda zehirlenmesinden kaynaklanan sindirim sistemi sorunları için de bitki çaylarından faydalanmak önerilir. Bitki çayları hem mideyi rahatlatır hem de vücuda fazladan sıvı alımını sağlar. Özellikle de nane çayı, meyan kökü çayı veya papatya çayı mide üzerinde yatıştırıcı bir etki gösterir, mide kramplarını rahatlatabilir, vücuttaki iltihabı azaltır.

  1. Rezene

B vitaminleri, C vitamini, potasyum ve lif gibi pek çok temel besleyici açısından çok zengin olan rezene, pek çok ciddi sağlık sorununu doğal olarak tedavi edebilmektedir. Rezenenin içerdiği antioksidan ve antimikrobiyal özellikler gıda zehirlenmesini tedavi etmek ve gıda bozulmasını önlemek için çok yararlıdır. Rezenin faydalarına dair yapılan  pek çok araştırma, vücuttaki bakteri ve mantarlara karşı savaşmak için ne kadar etkili olduğunu gösteriyor. Çok geniş yelpazede antimikrobiyal etkileri ve içerdiği patojene karşı aktif olması dolayısıyla gıda zehirlenmesinde rezene çayı tüketilmesi öneriliyor.

  1. Çemen tohumu ve yoğurt

Evde doğal ve hijyenik ortamda mayalanmış 1 kase yoğurt pek çok derde devadır. Zira sağlıklı ve doğal yoğurt, antibakteriyel ve antibiyotik özelliklere sahip olduğu için içerdiği probiyotikler, gıda zehirlenmesine yol açan bakterilerle savaşmakta çok etkilidir. Aynı şekilde çemen tohumunun da; karın ve mide ağrılarına iyi gelen özellikleri vardır. Bu bağlamda gıda zehirlenmesi durumunda 1 yemek kaşığı yoğurt ve bir çay kaşığı çemen tohumunu karıştırıp tüketmek önerilir.

Gıda zehirlenmesinde doğal tedavi yöntemlerini uygulayacak olanlara öneriler

  • Gıda zehirlenmesi çoğu kişinin hayatında en az 1 ya da 2 kez yaşadığı bir sorundur. Yıllarca tüketildiği halde her hangi bir sorun yaşanmayan bir besin başka bir dönemde tüketildiğinde gıda zehirlenmesine sebep olabilir. Gıda zehirlenmelerinin çoğu doğal ürünlerle tedavi edilebilir, nadiren ciddi semptomlar yaşanır. Ancak diğer pek çok sağlık sorunu gibi gıda zehirlenmesi durumunda da bir an önce bir sağlık kurumuna başvurmak önerilir.
  • Gıda zehirlenmesi durumunda yaşanan; mide bulantısı, kusma, baş ağrısı, baş dönmesi, karın krampları ve ishal gibi semptomlar yaşandığında doktora başvurmak gerekir.
  • Gıda zehirlenmesinden dolayı yaşanan ishal, kusma gibi sorunlardan dolayı vücut çok fazla su kaybeder. Bu sebeple de vücudun eski gücünü, enerjisini kazanabilmesi için en önemli olan husus yeterince su tüketmektir. Vücudun ihtiyaç duyduğu sıvıyı almak tedavi sürecini kesinlikle hızlandırır.
  • Gıda zehirlenmesine iyi geldiği için yukarıda sıralanan doğal tedavi ürünlerini kullanmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır. Zira hangi besin maddesinin ya da bitkinin vücutta hangi etkiyi göstereceğini her zaman doğru olarak bilmek mümkün olmayabilir. Bununla birlikte her doğal besin de her bünyeye iyi gelmeyebilir. Bu bakımdan tedavi sürecini riske atmamak adına öncelikle doktora sormak en doğrusudur.