Bursit bir tür eklem iltihabıdır. Eklem bölgelerimizde kemiklerimiz, kaslarımız, bağ dokularımız ve tendonlarımız birlikte çalışır. Bu hareketliliğin yol açtığı sürtünmenin olumsuz etkisi, bursa adı verilen küçük yastıkçıklarla yok edilir. Ancak bu yastıkçıklar şişerse veya tahriş olursa, bursit ortaya çıkar.

Bursit ile ilgili bazı gerçekleri sıralıyoruz:

• Vücudumuzda 150’den fazla bursa vardır. Bunların herhangi birinde bursit görülebilir.
• Ancak bursitin en sık görüldüğü yerler omuz, kalça, diz, dirsek, topuk ve ayak başparmağı eklemleridir.
• Çok şiddetli ağrıya neden olabilir.
• Şeker hastalarında, yaşlılarda, aşırı kilolu olanlarda daha sık görülür. Ancak genç bireyler de dahil olmak üzere herhangi bir kişide ortaya çıkabilir.
• İlerleyici özellik gösterir
• Tedavi edildikten sonra tekrarlama riski vardır

Bursitle ilgili karşılaşabileceğiniz bazı kavramları açıklayalım:

Öğrenci Dirseği: Dirsekte bursiti tanımlamak için kullanılmaktadır. Çalışma esnasında dirseğin sürekli tahriş olması bursite yol açabildiği için bu ismi almıştır. Golfçü dirseği veya tenisçi dirseği şeklinde tanımlamalar da (tam karşılamasa bile) kullanılabilmektedir.

Trokanterik Bursit: Kalça bursitidir. Kalça ekleminde çıkıntı yapan yuvarlak kısım, trokanter ismini almaktadır.

Septik Bursit: Mikropların neden olduğu bursittir. Bursit vakalarının yaklaşık %20’sini oluşturmaktadır.

Subdeltoid Bursit: Omuz eklemindeki bursada (bursa subdeltoida) görülen bursittir.

Patellar Bursit (Dizde Bursit): Diz ekleminde görülen bursittir. “Prepatellar bursit” veya “suprapatellar bursit” şeklinde iki farklı noktada görülebilir.

Bursit, etkilenen bölgede ağrıya, aşırı hassasiyete ve iltihaba yol açabilir. Bursit olan eklemde şişkinlik veya kızarıklık olabilir, sertleşme veya hareket kısıtlanması yaşanabilir.

• Ağrı, hareketle birlikte artabilir.
• Vücutta 150’den fazla noktada bursit oluşabilir.
• Omuzda, kalçada, dirsekte veya dizde bursite sık rastlanmaktadır.

Omuzda Bursit: Omzumuzda birden fazla bursa vardır. Omuz ağrılarının azımsanmayacak kadar büyük bir oranı, omuz bursitinden kaynaklanmaktadır. Omuzda bursitin yol açabileceği omuz ağrısının bazı özellikleri şu şekildedir:

• Haftalar veya aylar içinde, yavaş yavaş artarak kendini belli eder.
• Omzun dış kısmında hissedilebilir.
• Kollara, dirseğe ve bileğe yayılabilir.
• Etkilenen omzun üstüne yatılırsa şiddetlenir.
• Kol, başın üstüne hareket ettirilirse şiddetlenir.
• Kolları yukarı kaldırırken, gövde ile arasında yaptığı 60-90 derece arasındaki açıda en fazla hissedilir.
• Yol açacağı hareketsizlik, donuk omuz riskini artırır.

Kalçada Bursit: Kalça ağrısının en sık karşılaşılan nedeni, kalça bursitidir. Kalçada iki adet bursa vardır. Kalça bursitinin türleri trokanterik bursit ve iskiyatik bursit’tir.

1 Tekrarlanan veya Süregelen Hareketler-Eylemler

Bursitin ortaya çıkma sebebi çoğu zaman eklemi tahriş eden hareketlerdir. Aşağıdakileri örnek verebiliriz:

• Uzunca zaman dirseklere dayanmak
• Beyzbol topu fırlatmak veya benzer atletik aktiviteler
• Ağır nesneleri sık sık kafa üzerine kadar kaldırmak
• Uzunca zaman oturmak, özellikle sert yüzeylerde oturmak
• Uzunca zaman diz çökmek (halı sererken veya temizlik yaparken yapılan gibi)

2 Risk Faktörleri

• Bahçe işi yapmak, halı sermek, boya yapmak, fayans döşemek, bir enstrüman çalmak hastalığın oluşma riskini arttırır.
• Yaşlandıkça bursitin ortaya çıkma riski artar.
• Şeker hastalığı, romatizmal eklem iltihabı, gut hastalığı bursitin oluşma riskini arttırır.

1 Eklem Zorlanmamalı

Çoğu bursit vakasında yaşam tarzında değişikliklere gitmek ve hafif ilaçlar almak yeterli olmaktadır. Kişi bursit olan ekleminin sağlığına dikkat etmelidir.

Aşağıdaki önerileri değerlendiriniz:

• Bursit olan eklemi sık sık dinlendirin.
• Ağrıya neden olan aktivitelerden kaçının.
• Eklemi destekleyecek medikal korseler kullanın.
• Uyurken, bursit olan taraf üzerine yatmayın.
• Mümkünse, bursit olan eklemi kalp hizasından yüksekte tutun.
• Sürekli tekrarlayan hareketlerde sık sık mola verin.
• Soğuk uygulama iltihabı ve şişkinliği azaltacaktır.

Diz Bursiti Tedavisi: Kişi uzun süre ayakta durmamalıdır. Diz bursitinin şiddetine göre, belirtiler iyileşene kadar kişinin koşmaması gerekebilir. Yürüyüş esnasında sık sık mola verilmelidir.

• Yan taraf üzerine yatarken dizlerin arasına yastık alınabilir.
• Fazla kilolardan kurtulmak diz bursiti tedavisinde çok önemlidir.
• Diz çevresinin sargı bezi ile sarılması, şişmeyi azaltabilir.
• Egzersiz öncesinde yeterince ısınılmalıdır.
• Ağır egzersizden kaçınılmalıdır.

Dirsekte Bursit Tedavisi: Kişi dirseklerinin üzerine vücut ağırlığını vermemelidir. Gerekirse dirseklerin altına yastık gibi tampon görevi görecek yumuşak nesneler yerleştirilmelidir.

• Tenis, basketbol, voleybol gibi sporlara bir süre ara verilmelidir.
• Kol hareketi ve bilek gücü gerektiren mesleklerde çalışan kişiler kendilerini zorlamamalı ve sık sık mola vermelidir.

Kalçada Bursit Tedavisi: Kişi duruş bozukluğundan kaçınmalıdır. Omurga genel olarak dik konumda tutulmalı, kambur durulmamalıdır.

• Baston gibi destek ürünler gerekli olabilir.
• Fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları çok faydalı olabilir.
• Yapılan aktiviteler kalça ağrısını artırıyorsa, bir süre ara verilmelidir.

2 Bursit Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

Ağrı Kesiciler: Birçok bursit vakasında kullanılması gereken tek ilaç türü ağrı kesici olmaktadır. Doktorunuz aşağıdakilerden birini önerebilir:

• Aspirin
• Parasetamol
• Ibuprofen

İltihap Gidericiler: İbuprofen gibi iltihap giderici ağrı kesiciler aynı zamanda iltihabı ve şişmeyi azaltabilir

Steroid Şırıngaları: Şiddetli vakalarda steroid şırıngaları gerekli olabilir. Diğer tedavilerin yanıt vermediği durumlarda önerilecektir.

• Bursite mikroplar neden olduysa (septik bursit), steroid şırıngaları vurulamaz.
• Steroid şırıngaları aynı bölgeye yılda üç kereden fazla vurulamaz.

Antibiyotikler: Septik bursit söz konusu ise gerekli olacaktır. Doktorunuz aşağıdaki ilaçlardan birini önerebilir:

• Flucloxacillin
• Erythromycin
• Clarithromycin

Dikkat: Antibiyotik yazıldı ise, iyileşme gözlense bile tüm antibiyotiğin doktorun önerdiği süre boyunca kullanılması çok önemlidir.

3 Aspirasyon

Şiddetli bursit vakalarında, eklem içindeki fazla sıvı bir iğne yardımı ile alınabilir. Bu sayede ağrı azalacak, eklemin hareket kabiliyeti artacaktır. Müdahale sonrasında kişi iki gün boyunca o eklemini fazla kullanmamalı, zorlamamalıdır.

4 Bursit Tedavisi Bitkisel

Bursitin bitkisel tedavisinde, iltihap giderici etkisi olan gıdalar tüketmek sonuç verebilir. Aşağıdaki gıdaların iltihap giderici veya bağışıklık güçlendirici etkisi bursite iyi gelebilir:

• Zerdeçal
• Ananas, portakal gibi C vitaminince zengin gıdalar
• Aksöğüt ağacı
• Zencefil
• Hintyağı (etkilenen eklem üzerine direk sıcak uygulama eşliğinde sürülebilir)
• Balık, ceviz ve omega-3 yağ asidi yönünden zengin diğer gıdalar
• Meyankökü
• Kırmızıbiber
• Yabanturpu
• Erkeçsakalı

B Vitamini Takviyeleri: Araştırmalara göre özellikle B12 vitamini, bursitin yol açtığı ağrının hafiflemesini sağlamış ve kireçlenmenin önüne geçmiştir. Eczacı önerisi ile günde 1.000-2.000 miligram B vitamini takviyesi alınabilir.

5 Bursit Ameliyatı

Bursit ameliyatında, iltihaplı bursa alınmaktadır. Sonrasında debridman isimli uygulama ile bursa yakınındaki kemik ve diğer dokular temizlenebilir. Operatör doktor, gerekli gördüğü takdirde civar tendonları bir miktar uzatabilir.

Bursitin yol açabildiği tendinit (tendon iltihabı) çok fazla ise, ilgili tendon direk kemiğe yamanabilir.

Not: Bursit ameliyatına nadiren ihtiyaç duyulmaktadır. Çoğu bursit vakası gündelik önlemlerle ve ilaç tedavileri ile kontrol altında tutulabilmektedir.

Bursit, ilerleyici özellik gösteren bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirde yol açtığı ağrı şiddetleneceği gibi; hareket kısıtlanması gibi başka sorunları da beraberinde getirecektir. Tedavi edilmeyen bursit, ileri dönemlerde artrit türü eklem iltihaplarına evrilebilir.

Özellikle septik bursit bir an önce müdahale gerektiren bir hastalıktır. Herhangi bir bursit türüne ne kadar erken müdahale edilirse, belirtilerin tamamen yok edilme şansı o kadar yükselir.

Eğer aşağıdaki belirtiler ortaya çıkarsa, zaman kaybetmeden doktora görününüz:

• Azalmadan iki haftadan uzun süre devam eden ağrı
• Eklemin hareketini engelleyen ağrı
• Kendinizi zorladığınızda veya egzersiz yaptığınızda ortaya çıkan keskin ve zonklayan bir ağrı
• Etkilenen eklemin etrafında aşırı döküntü, kızarıklık veya şişlik
• Yüksek ateş