Ankilozan spondilitin tanısı nasıl konur?

Hastalığın temel belirtisi bel ağrısıdır. Genellikle 3 aydan daha uzun süren ağrı ve hareket kısıtlanması her zaman AS'i akla getirmelidir. İltihaplı romatizmal hastalıklarda tipik özelliği ağrının istirahat dönemini takiben daha belirgin oluşudur. AS' de görülen bel ağrısı da özellikle istirahat döneminde belirgindir. Hasta gece ya da sabah ağrı ve hareket kısıtlılığı ile uyanabilir ve hareketle bel ağrısı ve tutukluluk azalır. Bazı hastalarda sırt ve boyun ağrıları da eşlik edebilir. Bazen göğüs kafesini oluşturan eklemlerde de hastalığa bağlı değişiklikler olur. Bu durum nefes alımı sırasında göğüs kafesinin genişlemesinde azalma ile sonuçlanır. Omuz, kalça ve ayak eklemleri de hastalıktan etkilenmektedir. Genellikle topuklarda ağrı ve sert yüzeye basıldığında ağrı gibi yakınmalarla kendini göstermektedir. Bazı hastalarda gözler de hastalıktan etkilenir. Genellikle tek gözde ortaya çıkar. Gözde kızarıklık, ışıktan rahatsız olma ve bulanık görmeye yol açabilen bu iltihaplanmaya "ön üveit" ismi verilmektedir. Çok organı etkileyen sistemik bir hastalık olduğundan aktif dönemlerinde ateş, iştah azalması ve yorgunluk gibi genel belirtiler görülebilir. Kadınlarda daha hafif bir seyir görülebilir.

Laboratuvar testlerinde sedimentasyon hızı (ESR) yüksek olabilir, kansızlık saptanabilir ve yukarıda anlatılmış olan HLA-B27' nin varlığı saptanabilir. Omurga ve leğen kemiğinin röntgen filmlerinin çekilmesi ile de etkilenen bölgelerde saptanan değişiklikler tanının konulmasında genellikle yeterli olmaktadır. .

Ağrının giderilmesi ve eklemler ile bağların birbiriyle kaynaşması sonucunda gelişen hareket kısıtlılığının önlenmesi tedavinin temel hedefidir. Erken tanı ve tedavi bu olumsuz etkilerin yavaşlatılmasında son derece önemlidir. Ağrının ve hareket tutukluğunun azaltılması amacıyla ağrı kesici ve iltihap giderici romatizma ilaçları kullanılmaktadır. Ağır hastalarda ve omurga eklemleri dışında da eklem iltihabı olanlarda "hastalığın seyrini değiştiren" bazı romatizma ilaçlarının da olumlu etkilerinin olduğu düşünülmektedir.

Egzersiz, hastalığın tedavisinde önemli yer tutar. Egzersizler eklemlerin normal hareketini ve esnekliğini korumada yardımcıdır. Solunum egzersizleri ise akciğer kapasitesini korur. Yatarken ve yürürken omurganın dik pozisyonun lorunmasına dikkat edilmesi, karın ve sırt egzersizleri normal duruş şeklini korumada etkilidir. Yüzme AS için en yararlı egzersiz şeklidir. Egzersiz programları devam eden iltihabı önleyemezler ancak hareket açıklığının korunması ve vücut duruş bozukluklarının engellenmesi ile hastanın yaşam kalitesinin korunmasına yardımcı olmaktadırlar.

Özellikle kalça ekleminde ağır hareket bozukluğu gelişebilmektedir. Bu ekleme cerrahi protez uygulaması yürümenin yeniden sağlanmasında son derece yararlı olmaktadır.

Uzun soluklu bir hastalık olan AS onyıllar boyunca devam ettiğinden sık kontroller ile uygulanan tedavinin yararı uzman hekimler tarafından objektif olarak değerlendirilmesi ve gerekli tedavi değişiklikleri eklem hasarı gelişmeden önce yapılmalıdır.

AS tedavisinde ülkemizde 2002 yılından beri biyolojikajanlar ya da anti-TNF ilaçlar adı altında yeni bir grup ilaç kullanıma girmiştir. Bu ilaçlar iki ayda bir uygulanan serumlar şeklinde ya da cilt altına hastanın kendisinin haftalık olarak yaptığı enjeksiyonlar şeklinde kullanılmaktadırlar. Hastalığın olumsuz etkilerini tama yakın olarak yavaşlatmaktadırlar. Bu olumlu etkileri diğer ilaçlar ile tedaviye yanıt alınamayan hastaların yaklaşık %70'nde saptanabilmektedir. Ancak bu ilaçların kesilmesi ile etkilerinin kısa sürede ortandan kalkması uzun dönem kullanılmalarını gerektirmektedir. Yüksek tedavi maliyetleri ve  ortaya çıkan kulak-burun-boğaz enfeksiyonu gibi mikrobik hastalıklar nedeniyle (kullanan hastalarda bağışıklık sisteminin baskılanmasına bağlı olarak) erken dönemde önemli eklem hasarının geliştiği ağır hastaların tedavisinde tercih edilmektedirler.