Alfa-1 antitripsin eksikliği yetişkinlerde hem akciğer hem de karaciğer hastalığına, çocuklarda ise sadece karaciğer hastalığına  neden olabilen kalıtsal bir hastalıktır.

Alfa-1 antitripsin eksikliğinin neden olduğu akciğer hastalığının belirtileri  nelerdir ?

Alfa-1 antitripsin eksikliğinin neden olduğu akciğer hastalığının ilk bulgu ve belirtileri genellikle 20-50 yaşları arasında görülür.

Ana semptomlar şunlardır:

Hafif aktivite sonrasında nefes darlığı
Egzersiz yeteneğinin azalması ve
Hırıltılı solunum
Kilo verme
Tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonları
Yorgunluk
Görme bozuklukları

İlerlemiş akciğer hastalığında, akciğerlerdeki alveoller yani küçük hava keselerinin hasar gördüğü amfizem oluşur.

Amfizemin karakteristik özellikleri ise şunlardır:

Nefes darlığı
Öksürük
Fıçı şeklinde göğüs.

Sigara içmek ya da tütün dumanına maruz kalmak semptomların ortaya çıkmasını ve akciğerlerin hasar görmesini hızlandırır.

Alfa-1 antitripsin eksikliği olan bebeklerin yaklaşık % 10’u ve  yetişkinlerin % 15’inde karaciğer hasarı mevcuttur.

Nadiren de olsa, alfa-1 antitripsin eksikliği pannikülit olarak bilinen ve ağrılı topaklar veya lekeler içeren sertleşmiş cilt ile karakterize bir deri hastalığına neden olur.

Alfa-1 antitripsin eksikliği ne kadar yaygındır ?

Alfa-1 antitripsin eksikliği tüm dünyada görülürken, yaygınlığı popülasyona göre değişir. Örneğin, bu bozukluk Avrupa kökenli kişilerde 1.500 ila 3.000 kişide 1 görülürken,  Asyalı ve siyah nüfusta daha az görülür.

Alfa-1 antitripsin eksikliği ile ilişkili olan genler nelerdir ?

SERPINA1 genindeki mutasyonlar, alfa-1 antitripsin eksikliğine neden olur.

SERPINA1 geninin kodladığı antitripsin, vücudun nötrofil elastaz adı verilen güçlü bir enzim tarafından hasar görmesini önler. Nötrofil elastaz enfeksiyonla savaşmak için beyaz kan hücrelerinden salınır, ancak alfa-1 antitripsin tarafından dikkatli bir şekilde kontrol edilmezse normal dokulara (akciğer dokusu gibi) saldırabilir.

Alfa-1 antitripsin eksikliği nasıl geçer ?

Bu durum bir otozomal kodominant kalıptan miras kalır. Kodominant, genin iki farklı versiyonunun eksprese edilebileceği ve her iki versiyonun genetik özelliğe katkıda bulunduğu anlamına gelir.

SERPINA1 geninin M adı verilen en yaygın versiyonu (alel), alfa-1 antitripsin proteininin normal seviyelerini üretir. Çoğu insan, her hücrede M alelinin (MM) iki kopyasına sahiptir. SERPINA1 geninin diğer versiyonları, alfa-1 antitripsin düzeylerini düşürür.

Örneğin, S aleli bu enzimin orta derecede düşük seviyelerini üretir ve Z alleli çok az alfa-1 antitripsin üretir. SZ kombinasyonuna sahip olanlar, özellikle de sigara içtikleri takdirde, akciğer rahatsızlıkları (amfizem gibi) gelişme riski taşırlar.

Alfa-1 antitripsin eksikliği nasıl tedavi edilir ?

Bu hastalığın kesin tedavisi yoktur. Amaç akciğer hastalığının ilerlemesini mümkün olduğunca önlemek veya yavaşlatmaktır.

Sigara, astım veya solunum yolu enfeksiyonu da dahil olmak üzere alveoldeki herhangi bir proenflamatuvar uyaranın azaltılması bu hedefi kolaylaştırır.

Karaciğer hastalığının riskini azaltmak için hepatit A ve B’ye karşı aşılama önerilir.

Sigarayı bırakma

Amfizem tedavisi sağkalım üzerine sigarayı bırakmaktan daha fazla etkiye sahip değildir. Sigaranın AATD üzerindeki ciddi sonuçları hakkında hastaları bilgilendirmek çok önemli bir uygulamadır.